Τρεις «κούφιες» εξαγγελίες, που αφορούν τους συνταξιούχους, έκανε ο Πρωθυπουργός, από το βήμα της βουλής, την περασμένη Τετάρτη, στη συζήτηση για τον απολογισμό της κυβέρνησης, σε σχέση με την «κοινωνική πολιτική».
Η πρώτη, αφορούσε την κατάργηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης, από 1.1.2023, η δεύτερη το ξεπάγωμα των αυξήσεων στις συντάξεις, επίσης από την ίδια ημερομηνία και η τρίτη, την διαγραφή των οφειλών, προς τα ασφαλιστικά ταμεία(ΚΕΑΟ), στα πλαίσια εφαρμογής της πρόσφατης απόφασης του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματική την αναζήτηση οφειλών από τον ΕΦΚΑ, πέραν της δεκαετίας.
Ας δούμε όμως τις τρεις εξαγγελίες, πιο προσεκτικά, για να διαπιστώσουμε ποιους αφορούν και πόσοι είναι τελικά, εκείνοι οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι, οι οποίοι θα δουν πραγματική ελάφρυνση, το επόμενο διάστημα:
1.Κατάργηση Εισφοράς Αλληλεγγύης
Σήμερα, υφίσταται η «ασφαλιστική» (ν.3865/2010 και ν.4002/2011) και η «φορολογική» (ν.3986/2011 και 4172/2013) Εισφορά Αλληλεγγύης. Η πρώτη Εισφορά Αλληλεγγύης, θεσπίστηκε την 1η-8-2010 και σύμφωνα με αυτή, επιβλήθηκε κράτηση 3% έως 14% στις κύριες συντάξεις, οι οποίες υπερέβαιναν τα 1.400 ευρώ, μηνιαίως. Από 1-8-2011 τα ποσοστά κρατήσεων αναπροσαρμόσθηκαν και επιβλήθηκαν και κρατήσεις, από 3% έως 10% και στις επικουρικές συντάξεις, που υπερέβαιναν τα 300 ευρώ μηνιαίως. Η συγκεκριμένη εισφορά παραμένει σε ισχύ και επιβάλλεται σε όλες τις συντάξεις. Φυσικά θα παραμείνει ανέγγιχτη και για το 2023.
Αυτή που μένει να δούμε, αν θα καταργηθεί, σύμφωνα με τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού, είναι η δεύτερη, που επιβάλλεται σε εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ. Για εισοδήματα από 12.000-20.000 ευρώ, η εισφορά είναι μόλις 2,2%, ενώ από 20.000-30.000 ευρώ, η εισφορά είναι 5%.
Όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία της «Έκθεσης ΗΛΙΟΣ» (5ος/2022) το 66% των συνταξιούχων της χώρας, εμφανίζει εισόδημα από συντάξεις, κάτω των 1.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι, οι συνταξιούχοι, που λαμβάνουν κάτω από 1.000 ευρώ σύνταξη, δεν θα δουν καμία απολύτως αύξηση στα εισοδήματά τους, ενώ και η λοιπή, συντριπτική πλειοψηφία, θα δει ελάχιστες αυξήσεις(από 22-125 ευρώ μηνιαίως, για εισοδήματα μέχρι 30.000). Συνεπώς από την εξαγγελία θα ωφεληθούν τα υψηλότερα εισοδήματα, που όμως χρήζουν και μικρότερης προστασίας, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των συνταξιούχων, δεν θα δει καμία ελάφρυνση. Εκείνοι που θα ωφεληθούν τελικά, είναι ορισμένοι δημόσιοι υπάλληλοι(500.000) και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες συνταξιούχων(δικαστικοί, ένστολοι, Ειδικά Ταμεία, υψηλόμισθοι).
2. Ξεπάγωμα των αυξήσεων στις συντάξεις
Στο άρθρο 1 του ν.4475/2017, ορίζεται ότι: «Το συνολικό ποσό της σύνταξης που καταβάλλεται μετά τη θέση σε ισχύ του παρόντος αυξάνεται από την 1.1.2023 κατ’ έτος, με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με βάση συντελεστή που διαμορφώνεται κατά 50% από τη μεταβολή του ΑΕΠ και κατά 50% από τη μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του προηγούμενου έτους και δεν υπερβαίνει την ετήσια μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή».
Στο άρθρο 25 του ν.4670/2020 ορίζεται ότι: «Το συνολικό ποσό της σύνταξης αυξάνεται από την 1.1.2023 κατ’ έτος, με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με βάση συντελεστή που προκύπτει από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ συν το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους διαιρούμενου διά του δύο (2) και δεν υπερβαίνει το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή».
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι, αφενός οι συντάξεις παρέμειναν παγωμένες, μέχρι τέλος του 2022 και αφετέρου ότι, οι επικείμενες αυξήσεις, χορηγούνται με νόμο, που δεν ψήφισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά η προηγούμενη κυβέρνηση(ουσιαστικά ο «νόμος Βρούτση» επανέλαβε το νόμο του 2017, της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ).
Και εδώ όμως η εξαγγελία είναι προβληματική, καθώς αφορά λιγότερους από τους μισούς συνταξιούχους. Αυξήσεις θα δουν από τον ερχόμενο Δεκέμβριο, μόνο 1 εκατομμύριο συνταξιούχοι(από τα 2,5 εκατομμύρια). Αυξήσεις δεν θα δουν αντίστοιχα, 1 έως 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχοι, οι οποίοι έχουν, θετική προσωπική διαφορά. Στην πράξη, τα χρήματα, που αντιστοιχούν στο ύψος της προσωπικής διαφοράς, οι συνταξιούχοι τα «οφείλουν» στο σύστημα και μέχρι να τα ξεπληρώσουν, οι συντάξεις τους θα παραμένουν «παγωμένες». Ακόμα και αυτοί όμως, οι συνταξιούχοι, που θα «ωφεληθούν», θα δουν ελάχιστες αυξήσεις, της τάξεως του 4%(στην καλύτερη περίπτωση), την ώρα που, το κόστος της ενέργειας τρέχει με αύξηση 200% και τα βασικά είδη κατανάλωσης, με αυξήσεις από 20-30%.Συνεπως η μεγάλη πλειοψηφία, είτε δεν θα δει καθόλου χρήματα στην τσέπη, είτε θα δει οριακές αυξήσεις, σαφώς αναντίστοιχες με την ακρίβεια που σαρώνει το εισόδημα των συνταξιούχων.
3. Διαγραφή οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία (ΚΕΑΟ)
Από την κυβέρνηση αναμένεται να προωθηθεί νομοθετική διάταξη, ώστε να ρυθμίσει οριζόντια και αναδρομικά το ζήτημα της παραγραφής ασφαλιστικών οφειλών στην 10ετία. Η διάταξη έρχεται σε συνέχεια απόφασης (υπ’ αριθμ. 1833/2021) της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Η νέα οριζόντια δυνατότητα αδρανοποίησης ληξιπρόθεσμων οφειλών, δεν θα δίνει αυτόματα τη δυνατότητα παραγραφής σε όλες τις οφειλές που ξεπερνούν την 10ετία, δηλαδή όλες τις οφειλές, που εκκρεμούν από το 2012-2011 και πίσω. Αντίθετα, η παραγραφή θα λειτουργεί πιο περίπλοκα. Ειδικότερα στο φάσμα της παραγραφής μπαίνουν μόνο οφειλές που:
- δεν έχουν βεβαιωθεί εγκαίρως από το αρμόδιο ασφαλιστικό Ταμείο εντός 10ετίας ή/και
- δεν έχουν ασκηθεί εγκαίρως διακοπτικά της παραγραφής μέτρα, όπως είναι τα αναγκαστικά μέτρα είσπραξης (πλειστηριασμοί κλπ).
Υπολογίζεται πως κατ’ αρχήν θα παραγραφούν οφειλές μόλις 250 εκ. ευρώ, σε ένα χαρτοφυλάκιο χρεών 42,8 δις. ευρώ σύμφωνα με τα στοιχεία Μαρτίου 2022 του Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών. Δηλαδή μόλις το 0,58% του συνόλου των χρεών που διαχειρίζεται το ΚΕΑΟ!
Τα χρέη προς παραγραφή είναι λίγα διότι στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν κινηθεί οι υπηρεσίες του ΚΕΑΟ και τα αναγκαστικά μέτρα έχουν ληφθεί εγκαίρως χωρίς να έχει παρέλθει η κρίσιμη 10ετία. Επίσης στην περίπτωση των εργοδοτών ίσχυε 10ετής παραγραφή ήδη πριν το 2016. Γι αυτό, τα περισσότερα αμφισβητούμενα τώρα χρέη αφορούν ελεύθερους επαγγελματίες, διότι γι αυτούς η παραγραφή ήταν στην 20ετία και πριν το 2016, ενώ, παλαιότερα, στις περισσότερες περιπτώσεις ο έλεγχος για τις οφειλές γίνονταν – επί της ουσίας – κατά την αίτηση της σύνταξης.
Να σημειωθεί ότι δεν πρόκειται για οφειλές που δημιουργήθηκαν πρόσφατα, καθώς πλέον ο καταλογισμός των οφειλών στα περισσότερα πρώην ταμεία που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ γίνεται μέσα σε λίγους μήνες από τη δημιουργία τους και σε καμία περίπτωση δεν ξεπερνούν τη 10ετία.
Σύμφωνα με όσα είπε ο Πρωθυπουργός εξετάζεται ο ανώτατος αριθμός των δόσεων για ρυθμίσεις στα ασφαλιστικά ταμεία(σήμερα είναι 12 δόσεις) να εναρμονιστεί με τον αντίστοιχο αριθμό δόσεων της ΑΑΔΕ και, με αυτόν τον τρόπο, να διευκολυνθεί μια μεγάλη μερίδα ασφαλισμένων να τακτοποιήσουν τις οφειλές τους. Αυτό σημαίνει ότι οι δόσεις θα αυξηθούν στις 24 όπως ισχύει και στην εφορία, ρύθμιση, που είναι αδύνατο να βοηθήσει ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις, καθώς τα χρέη της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης είναι δυσθεώρητα και αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Αντί η κυβέρνηση να προωθήσει μια νέα ρύθμιση 120 δόσεων με διαγραφή ασφαλιστικού κεφαλαίου, προχωρά σε εμβαλωματικού χαρακτήρα ρυθμίσεις κυρίως επικοινωνιακού χαρακτήρα.
Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω ο Πρωθυπουργός, όχι απλά έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα αλλά έχει κάνει και το ψέμα δεύτερη φύση του.
*Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος και μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: ieidiseis.gr
