*Επιμέλεια: Στέλιος Θεοδώρου –
Εικόνες γροθιά στο στομάχι. Παιδιά και γυναίκες νεκρά. Δωμάτια που κάποτε γέμιζαν από παιδικές φωνές, έσφυζαν από ζωή είναι «ανακατεμένα», γεμάτα αίμα, δείγμα της σκληρότητας του πολέμου. Χαμάς και Ισραήλ αλληλοκατηγορούνται για εγκλήματα με θύματα αμάχους. Και οι δύο δημοσιεύουν φωτογραφίες σκληρές που υπηρετούν τους δικούς τους σκοπούς. Φωτογραφίες με τις οποίες θέλουν να δικαιολογήσουν τη σκληρότητα και την αποφασιστικότητά τους. Σε μία εποχή που τα social media είναι πια φορείς αδιαμεσολάβητης πληροφόρησης, χωρίς δηλαδή να παρεμβάλλεται απαραίτητα ο δημοσιογράφος ή ο φωτορεπόρτερ, η δημοσίευση σκληρών φωτογραφιών από τον πόλεμο είναι δεδομένη και σχεδόν αδύνατον να ελεγχθεί.
Φωτογραφίες και βίντεο από νεκρά και καμένα βρέφη δημοσιεύονται όχι σε κάποια σελίδα τζιχαντιστικής οργάνωσης αλλά στο «Χ», το πρώην Twitter, από αρχηγό κράτους, τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Άλλοι λογαριασμοί, υπέρ των Παλαιστινίων παρουσιάζουν και αυτές με τη σειρά τους σκληρές εικόνες, από εγκλήματα των Ισραηλινών. Τελικά, πρέπει να δημοσιεύονται σε ΜΜΕ και Social Media τέτοιου είδους εικόνες; Και αν ναι, τι εξυπηρετούν; Την προπαγάνδα τον αντιμαχόμενων πλευρών; Την ανάγκη για «κλικς», «retweets» και προβολές; Ή μήπως δίνουν μία πραγματική εικόνα του εξελισσόμενου πολέμου, όσο αποκρουστική και αν είναι και στο τέλος κάνουν τους ίδιους τους λαούς να αντιδρούν στις σφαγές και να πιέζουν για το τέλος του πολέμου; Το iEidiseis επικοινώνησε με τον βετεράνο φωτορεπόρτερ Αριστοτέλη Σαρρηκώστα που για λογαριασμό του Associated Press έχει βρεθεί σε πολεμικά μέτωπα και έχει απαθανατίσει στιγμές ολέθρου, πόνου και καταστροφής. Ο κ. Σαρρηκώστας εξήγησε πως η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα του πολέμου και οι φωτορεπόρτερ οφείλουν να λειτουργούν ως θεματοφύλακες καταγράφοντας την πραγματική εικόνα ώστε να την κρατούν ζωντανή και να την μεταδώσουν σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αν δεν δημοσιεύονταν αυτές οι φωτογραφίες δεν θα σταματούσε ο πόλεμος στο Βιετνάμ
«Εάν δεν δημοσιεύονταν αυτές οι φωτογραφίες, σας μιλώ μετά βεβαιότητας δεν θα σταματούσε ο πόλεμος στο Βιετνάμ. Βλέποντας τη φωτογραφία να πυροβολεί ο νοτιοβιετναμέζος ένα Βιετκόνγκ και μετά το παιδάκι το καμένο το οποίο τελικά σώθηκε, ο φωτορεπόρτερ το πήγε στο νοσοκομείο στην αμερικάνικη πλευρά και το έσωσαν το παιδάκι (…) Θέλω να πω, αυτές οι φωτογραφίες, όσο σκληρές και αν είναι πρέπει να δημοσιεύονται. Είναι μία στο ένα εκατομμύριο. Να βρεθεί αυτός. Και όμως βρέθηκε. Πρέπει να σταματήσει αυτό το αίσχος. Ο πόλεμος είναι ανελέητος. Δεν έχει νόμους. Κοιτάξτε τι έγινε στη Ρωσία με την Ουκρανία. Και κοιτάξτε τι γίνεται τώρα και τι θα γίνει ακόμα. Μας επιφυλάσσει χειρότερα το μέλλον. Κοιτάξτε, όλοι οι πόλεμοι είναι σκληροί. Είτε θέλουμε να το πιστέψουμε, είτε όχι. Δεν υπάρχει μαλακός πόλεμος, από τη στιγμή που μπαίνει το χέρι στη σκανδάλη θα δεις μυαλά χυμένα στο δρόμο, όπως έχω δει εγώ. Κάθε βόμβα άνοιγε μία πλατεία ολόκληρη. Όταν έπεφτε σε ένα σημείο έθαβε εκεί μέσα αθώους ανθρώπους», είπε ο κ. Σαρρηκώστας.
Ο πολύπειρος φωτορεπόρτερ συμπλήρωσε: «Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι το πρώτο πράγμα που πεθαίνει, που σκοτώνεται είναι η αλήθεια. Η μία πλευρά λέει τα δικά της, η άλλη πλευρά τα δικά της και οι δύο μαζί σκοτώνουν την αλήθεια. Κανένας δεν λέει την αλήθεια. Λένε ψέματα και οι δύο».
Κατά τον κ. Σαρρηκώστα τα μεγαλύτερα θύματα του πολέμου είναι οι άμαχοι. «Γυναίκες και παιδιά, αυτοί είναι που πληρώνουν την οργή του πολέμου», είπε και πρόσθεσε: «Που θες να πάμε; Να πάμε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο; Πόσες χιλιάδες αθώοι άνθρωποι σκοτώθηκαν; Δεν λέω ότι δεν σκοτώνονται στρατιώτες αλλά είναι η δουλειά τους αυτή. Ο άλλος είναι στο σπίτι του και του έρχεται στο κεφάλι το τσιμέντο ή ο άλλος πηγαίνει να πάρει τρόφιμα και κάποιος τον πυροβολεί στο δρόμο».
«Αυτό που συμβαίνει (τώρα) είναι το αίσχος των αισχών», συμπληρώνει
Ο κ. Σαρρηκώστας θυμάται ότι το 1967 η συμπεριφορά των εμπόλεμων πλευρών απέναντι στις γυναίκες για παράδειγμα ήταν εντελώς διαφορετική απ’ ότι σήμερα.
«Στον πόλεμο του 1967, των «Έξι ημερών» και το ’70 και το ’80 στον Λίβανο που καιγότανε πίστεψέ με οι Λιβανέζοι σέβονταν τις γυναίκες. Δεν είδα ποτέ να κακοποιήσουν μία γυναίκα. Οι άντρες μεταξύ τους, ναι, βγάζαν τα συκώτια τους. Αλλά προς τις γυναίκες υπήρχε ένας σεβασμός. Που μετά από τόσα χρόνια έχει φύγει. Έχει χαθεί».
Ο ρόλος του φωτορεπόρτερ
Ο κ. Σαρρηκώστας αναφέρθηκε και στο ρόλο του φωτορεπόρτερ.
«Ο φωτορεπόρτερ εκεί που βρίσκεται πρέπει να κάνει τη δουλειά του. Καθήκον του είναι να φωτογραφίσει, να καταγράψει τα πάντα. Ο φωτογράφος δεν είναι για να στέλνει χαμόγελα. Είναι για να καταγράφει τα γεγονότα. Και όταν το γεγονός είναι σκληρό πρέπει να το παρουσιάζει. Πάμε πίσω στο Βιετνάμ. Πάμε πίσω στο φωτογράφο που φωτογράφησε το γύπα δίπλα στο παιδί από την Αφρική, ο Κέβιν Κάρτερ, που φωτογράφησε τον γύπα δίπλα στο γυμνό παιδάκι, ο γύπας περιμένει το παιδάκι να πέσει κάτω το παιδάκι για να το φάει και ο άνθρωπος αυτός τρελάθηκε από την κατακραυγή του κόσμου. Ο άνθρωπος αυτός αυτοκτόνησε. Παρότι πήρε το Πούλιτζερ, το καλύτερο δηλαδή βραβείο που μπορεί να πάρει ένας φωτορεπόρτερ. Γιατί η φωτογραφία ήταν significant».
Πρώτη φορά στον πόλεμο
Ο κ. Σαρρηκώστας ανακάλεσε στη μνήμη του την πρώτη φορά που πήγε ως φωτορεπόρτερ στο πολεμικό μέτωπο.
«Κοιτάξτε, πρέπει να πάω στο 1967. Στον πόλεμο των «Έξι ημερών». Εγώ ήμουν στο Associated τότε. (…) Στον πόλεμο δεν είχα ξαναπάει. Ήμουν «στραβάδι».Αλλά έπεσα σε πολύ καλούς συναδέλφους. Οι οποίοι ήταν βετεράνοι του Βιετνάμ και της Κορέας. Και κατά κάποιο τρόπο με βοήθησαν με την έννοια ότι μου έλεγαν «Πρόσεχε», «Μην το παρακάνεις», «φύλα τα νώτα σου». Αυτό με βοήθησε πάρα πολύ», εξομολογήθηκε.
Η πρώτη πολεμική φωτογραφία
Ο Αριστοτέλης Σαρρηκώστας περιέγραψε την πρώτη φωτογραφία που έβγαλε από εμπόλεμη ζώνη.
«Η πρώτη φωτογραφία μου την οποία την έχασα. Περνούσαν από πάνω τα ισραηλινά αεροπλάνα οι βόμβες που ρίχνανε πέφτανε μερικά μέτρα μπροστά, μες την έρημο ήμασταν και η άμμος μας κάλυπτε. Έπεσε πάνω η άμμος. Αλλά εγώ ήμουν όρθιος. Αλλά πως να φωτογραφήσω. Και οι άλλοι μάλιστα μου λέγανε «είσαι τρελός; Στέκεσαι όρθιος;». Την πρώτη φορά από τον ήλιο δεν μπόρεσα να τα δω. Την άλλη φορά που ήμουν λίγο πλάγια και τα φωτογράφησα. Οι μηχανές δεν είχαν τη δυνατότητα να δεις αμέσως τι φωτογράφησες. Και έπρεπε να γυρίσω πίσω στο Κάιρο να την εμφανίσω. Για να δω. Και είχα πράγματι τα αεροπλάνα. Αυτή ήταν η πρώτη φωτογραφία. Δηλαδή, ήταν δύο αεροπλάνα ισραηλινά να ρίχνουν τις βόμβες. Αυτή ήταν η πρώτη φωτογραφία που έβγαλα. Εν συνεχεία υπήρξαν πάρα πολλές. Έχω δει καμένα αιγυπτιακά τανκ, σκοτωμένους αιγύπτιους στρατιώτες και πολλά άλλα», είπε.
«Δεν με φόβιζε ο πόλεμος»
Ένα άλλο ζήτημα που τέθηκε στον κ. Σαρρηκώστα είναι αν ένας φωτορεπόρτερ επιλέγει να πάει στο μέτωπο ή αν το στέλνει το πρακτορείο που εργάζεται.
«Όταν δουλεύεις σε ένα μεγάλο ειδησεογραφικό πρακτορείο όπως το Associated ή το Reuters εμείς έχουμε υπογράψει μία σύμβαση για όλα. Δεν είναι να πηγαίνω μόνο σε γάμους βασιλικούς και ολυμπιακούς αγώνες. Πας παντού. Εγώ το ζητούσα (σ.σ. να πάω στον πόλεμο). Εγώ μεγάλωσα στην Καισαριανή. Έζησα ένα μικρό μέρος τη γερμανική κατοχή. Αλλά μετά έζησα τον εμφύλιο πόλεμο. Από τότε, σε ηλικία 8 ετών έβλεπα να σκοτώνουν ανθρώπους δίπλα μου. Δηλαδή χτυπάγανε τα πολυβόλα στη γωνία του σπιτιού μου και οι κάλυκες που φεύγανε τους παίρναμε εμείς τα παιδιά και παίζαμε με τις μπίλιες ποιος θα κερδίσει περισσότερους κάλυκες. Αυτό με βοήθησε. Δεν με φόβιζε δηλαδή ο πόλεμος. Και μάλιστα, επειδή μάλλον τους έκανα καλή δουλειά στο Associated, ήμουν πάνω πάνω στη λίστα. Και με το παραμικρό με στέλνανε όπου μπορείς να φανταστείς», λέει στο iEidiseis.
«Μου έρχονται εικόνες που έχω ζήσει»
Ο κ. Σαρρηκώστας εξομολογήθηκε πως οι εικόνες που βλέπει από τις πολεμικές επιχειρήσεις σε Ουκρανία αλλά και Ισραήλ του ξυπνούν μνήμες.
«Δυστυχώς ναι. Τα ξαναζώ. Κάνω αναπαράσταση. Ήταν ασπρόμαυρες οι φωτογραφίες, τώρα είναι έγχρωμες λέω. Τότε ήταν διαφορετικά τα όπλα, τώρα είναι άλλα. Τα κάνω σύγκριση. Μου έρχονται συνεχώς σκέψεις και εικόνες που είχα ζήσει», λέει.
Κλείνοντας, συμπλήρωσε: «Αλλά ήταν το επάγγελμα τέτοιο. Δεν μπορούσα να πω ότι δεν πάω. Και να σου πω και κάτι; Όταν καθυστερούσαν λίγο να με ειδοποιήσουν λέω «τι έγινε; Μήπως δεν έκανα κάτι καλά;» και ξαφνικά χτύπαγε το τηλέφωνο και μου λέγανε «are you ready» και τους έλεγα «I am always ready». Οι βαλίτσες μου ήταν έτοιμες στο σπίτι. Το είχα κάνει Κυψέλη – Παγκράτι το Αθήνα – Βηρυτό, το Αθήνα – Αμμάν, τη Δαμασκό. Όπως πας Παγκράτι – Κυψέλη. Έμενα 45 – 50 ημέρες στον πόλεμο και γύριζα μία εβδομάδα να ξεκουραστώ, τάχα να γεμίσουν οι μπαταρίες και ξανά πάλι. Αυτή η δουλειά γινόταν 10-12 χρόνια».
Πηγή: ieidiseis.gr
