Ένα πεδίο ατέλειωτου λόμπινγκ όπου εκπρόσωποι συμφερόντων πιέζουν ευρωβουλευτές και αξιωματούχους για να πετύχουν συγκεκριμένες, ευνοϊκές για εκείνους, αποφάσεις, με πολλούς να είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν πακέτα με ευρώ ή πολυτελείς στιγμές χαλάρωσης.
Αυτή είναι η εικόνα που συχνά έχουμε για την έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, ειδικά μετά τη σύλληψη της Εύας Καϊλή και τριών ακόμα ατόμων για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση και ξέπλυμα χρήματος. Είναι έτσι τα πράγματα; Είναι το λόμπινγκ η μεγάλη απειλή για την ευρωπαϊκή δημοκρατία; Οι διεφθαρμένοι αξιωματούχοι δε θα διαφθείρονταν εάν το λόμπινγκ γινόταν με απόλυτη διαφάνεια; Πρώην ευρωβουλευτές δίνουν στο tvxs.gr διαστάσεις του θέματος που δεν έχουν φωτιστεί αρκετά.
Με λομπίστες παντού, προαιρετικές οι ασφαλιστικές δικλείδες
Είναι αλήθεια ότι στις Βρυξέλλες δραστηριοποιούνται πολλές χιλιάδες επαγγελματίες με βασικό αντικείμενο εργασίας τον επηρεασμό αξιωματούχων, με ευρωβουλευτές να τους υπολογίζουν σε 25 με 30.000. Στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ που δημιουργήθηκε το 2011, έχουν εγγραφεί εκούσια ως σήμερα 12.454 φορείς και άτομα που επιθυμούν σύννομα να συναντούν Ευρωπαίους αξιωματούχους και ευρωβουλευτές, με δηλωμένο στόχο την προώθηση των συμφερόντων τους.
Ωστόσο πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι με τον όρο «λόμπινγκ» δεν νοούνται μόνο εκπρόσωποι συμφερόντων που πιέζουν για αποφάσεις που θα οδηγήσουν σε αύξηση κερδών ή άλλους ιδιοτελείς σκοπούς. Ανάμεσα στους φορείς τους μητρώου βλέπουμε φυσικά πάνω από 3.000 εταιρίες και 2.633 εμπορικές-επιχειρηματικές ενώσεις αλλά και σχεδόν 3.500 μη κυβερνητικές οργανώσεις-πλατφόρμες-δίκτυα, 561 ομάδες προβληματισμού ή ερευνητικά ιδρύματα και 317 ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Το σκεπτικό του συστήματος είναι πως οι αξιωματούχοι θα δηλώνουν τις συναντήσεις τους με κάθε έναν από τους εγγεγραμμένους στο μητρώο, ώστε να είναι εφικτός ο δημόσιος έλεγχος. Προφανώς συναντήσεις που δεν γίνονται σε κοινή θέα μπορούν να μείνουν μυστικές, όμως πηγή από τις Βρυξέλλες σημειώνει πως πολλές από τις κρίσιμες, ιδίως πριν από ψηφοφορίες, λαμβάνουν χώρα εντός των κτιρίων της ΕΕ και άρα δύσκολα μπορούν να μείνουν κρυφές από πολιτικούς αντιπάλους.
Παρά την ύπαρξη του μητρώου και ενώ έχει δρομολογηθεί η υποχρεωτικότητα των δηλώσεων, αυτή δεν εφαρμόζεται ακόμα. Στην πράξη, οι μηχανισμοί διαφάνειας της ΕΕ υπάρχουν σε επίπεδο διακηρύξεων και εφαρμόζονται πιλοτικά. Η ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο έχει τονίσει την ανάγκη θέσπισης της υποχρεωτικότητας, χωρίς όμως η πρόταση αυτή να έχει υιοθετηθεί από την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στο οποίο ανήκει και η Νέα Δημοκρατία.
Την αίσθηση του διάτρητου ενισχύει το συνεχιζόμενο φαινόμενο των «περιστρεφόμενων θυρών». Αξιωματούχοι των Βρυξελλών αναλαμβάνουν στη συνέχεια διευθυντικά πόστα σε επιχειρηματικούς κολοσσούς, ενώ τραπεζίτες και άνθρωποι της αγοράς βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, μεταφέροντας συχνά εκεί την ατζέντα που είχαν στην ιδιωτική τους σταδιοδρομία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο που μετά από δέκα χρόνια προεδρίας της Κομισιόν ανέλαβε σύμβουλος και μη εκτελεστικός πρόεδρος των διεθνών δραστηριοτήτων της Goldman Sachs.
Το «βαρύ» λόμπινγκ γίνεται από τις ίδιες τις κυβερνήσεις
Για τον Κρίτωνα Αρσένη, νυν βουλευτή του ΜέΡΑ25 και ευρωβουλευτή την περίοδο 2009-2014 (εκλέχθηκε με το ΠΑΣΟΚ αλλά ανεξαρτητοποιήθηκε το 2013), το λόμπινγκ σε μεμονωμένους ευρωβουλευτές και αξιωματούχους δεν είναι ο κανόνας.
«Τα lobbies πιέζουν συνεχώς τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κατεύθυνση της λήψης ευνοϊκών για τα συμφέροντά τους αποφάσεων, όμως είναι λάθος να πιστεύει κανείς πως αυτό γίνεται κυρίως μέσω της προσέγγισης σε μεμονωμένους ευρωβουλευτές, με θεμιτές ή αθέμιτες μεθόδους. Είναι οι εθνικές κυβερνήσεις και οι αντιπροσωπείες που λειτουργούν ως ‘δούρειοι ίπποι’ των lobbies, για να χρησιμοποιήσω και μια έκφραση των ημερών», λέει στο tvxs.gr.
«Τα συμφέροντα των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών για παράδειγμα, εξυπηρετούνται απευθείας από την πλειοψηφία των Γερμανών ευρωβουλευτών. Στα δικά μας, σκεφτείτε τί ψηφίζουν οι περισσότεροι Έλληνες ευρωβουλευτές σε θέματα που αφορούν την εμπορική ναυτιλία», επισημαίνει ο κ. Αρσένης.
«Το μεμονωμένο λομπάρισμα σε βουλευτές στοχεύει στο να συμπληρώσει τη δουλειά που έχει ήδη γίνει από τα ‘εθνικά συμφέροντα’. Κυνηγούν τα ‘μικρά ψάρια’ για να φτιάξουν πλειοψηφίες. Ακόμα και αυτό όμως κατά κανόνα δεν γίνεται με αθέμιτα μέσα αλλά ως αποτέλεσμα πιέσεων από την εκλογική περιφέρεια και εργοδοτικά συνδικάτα. Η εξαγορά ευρωβουλευτών πιστεύω πως αποτελεί ακραία εξαίρεση και κατά κανόνα με μικρά αποτελέσματα», καταλήγει ο πρώην ευρωβουλευτής
Διαφθείρεται αυτός που θέλει
Στην ευθύνη του κάθε ενός και μίας ευρωβουλευτή στέκεται από τη μεριά του ο Μιλτιάδης Κύρκος, ευρωβουλευτής με το Ποτάμι την περίοδο 2014-2019, υποστηρίζοντας ότι ένας ακέραιος αιρετός δεν έχει να φοβηθεί κάτι από τους λομπίστες.
«Κατά τη διάρκεια της θητείας μου συμμετείχα στην επιτροπή για τις Μεταφορές, την επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) καθώς και σε αυτές που αφορούσαν τις σχέσεις της ΕΕ με το Ισραήλ και την Τουρκία. Είχα συναντήσει πάρα πολλούς εκπροσώπους συμφερόντων, όμως ποτέ κανείς τους δεν άφησε ούτε υπονοούμενο για κάποια πρόταση εκτός πλαισίου. Γνώριζαν ότι αν έκαναν την κίνηση θα λάμβαναν αρνητική απάντηση; Πιθανόν», σημειώνει μιλώντας στο tvxs.gr.
«Συνεπώς δε θα έλεγα ότι το πρόβλημα έγκειται στην ίδια την ύπαρξη του lobbying αλλά στον ανθρώπινο παράγοντα που μπορεί να διαφθαρεί. Είναι σημαντικό να υπάρχουν κανόνες που θα περιορίζουν τα περιθώρια διαφθοράς και θα προβλέπουν παραδειγματικές τιμωρίες για κάθε περίπτωση διαφθοράς που αποδεικνύεται», παρατηρεί ο κ. Κύρκος.
