Ο Πούτιν είναι έτοιμος να ανακοινώσει διεξαγωγή δημοψηφισμάτων σε υπό ρωσική κατοχή περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας, με σκοπό να είναι ρωσικά εδάφη, όπως θα ισχυρίζεται η Μόσχα εάν τα αποτελέσματά τους ευνοήσουν την ίδια.
Σύμφωνα με την Washington Post, η αναγνώριση από τη Ρωσία των αυτονομιστικών Δημοκρατιών Ντόνετσκ και Λουχάνσκ της Ουκρανίας ήταν ο πρόδρομος της εισβολής του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στη χώρα στις 24 Φεβρουαρίου και η επέκταση του ελέγχου αυτών των περιοχών έγινε έκτοτε ο πρωταρχικός του στόχος.
Τμήματα των δύο ανατολικών επαρχιών, γνωστές συλλογικά ως Ντονμπάς, βρίσκονται ουσιαστικά υπό ρωσικό έλεγχο από τότε που το Κρεμλίνο υποκίνησε και υποστήριξε μια αυτονομιστική εξέγερση το 2014. Τώρα αποτελούν το κύριο πεδίο μάχης για τη μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση της Ευρώπης από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η προϊστορία
Το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ τέθηκαν υπό τον έλεγχο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στα μέσα του 18ου αιώνα, αμέσως μετά την ανακάλυψη του άνθρακα (το όνομα Donbas είναι συντομογραφία του Donetsk Coal Basin στα ουκρανικά). Ο άνθρακας προσέλκυσε τη βιομηχανία και τους Ρώσους αποίκους από τα μέσα του 19ου αιώνα, μετατρέποντας την περιοχή σε βιομηχανική καρδιά της Ουκρανίας.
Με τον σημαντικό ρωσόφωνο πληθυσμό του, το Ντονμπάς ήταν το θεμέλιο υποστήριξης για τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος έγινε πρόεδρος της Ουκρανίας το 2010. Ο γεννημένος στο Ντόνετσκ Γιανουκόβιτς ανατράπηκε το 2014 από διαδηλώσεις στους δρόμους για την απόφασή του -υπό την πίεση της Μόσχας- να αρνηθεί την υπογραφή εμπορικού συμφώνου με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πώς ξεκίνησε το πρόβλημα
Μετά την απομάκρυνση του Γιανουκόβιτς, την οποία η Ρωσία θεώρησε ως πραξικόπημα υποστηριζόμενο από τη Δύση, ο Πούτιν έστειλε στρατεύματα χωρίς σήμα για να προσαρτήσουν την Κριμαία, μια χερσόνησο που προεξείχε στη Μαύρη Θάλασσα από την ηπειρωτική Ουκρανία, σε μια ημι-κρυφή επιχείρηση που αντιμετώπισε ελάχιστη ένοπλη αντίσταση.
Υποστηριζόμενοι από πράκτορες της Μόσχας, οι επικριτές της νέας φιλοδυτικής κυβέρνησης στο Κίεβο προσπάθησαν να μιμηθούν αυτήν την επιτυχία παίρνοντας τον έλεγχο πόλεων στις ανατολικές και νότιες περιοχές της Ουκρανίας. Αυτήν τη φορά όμως υπήρξε αντίσταση. Ξέσπασαν συγκρούσεις, αλλά και ένοπλες συρράξεις στο Ντονμπάς. Η Ρωσία αρνείται τους ισχυρισμούς ότι υποκίνησε τις διαδηλώσεις.
Είναι σαφές ότι πολλοί στην περιοχή ήθελαν ισχυρότερους δεσμούς με τη Ρωσία, αλλά δεν είναι το ίδιο σαφές ότι ήθελαν να προσαρτηθούν σε αυτήν ή να εμπλακούν σε πόλεμο. Ένας από τους πρώτους διοικητές των αυτονομιστικών δυνάμεων, ο Ιγκόρ Γκίρκιν, γνωστός και ως Στρέλκοφ, ήταν Ρώσος πολίτης και φημισμένος αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών που είχε εμπλακεί στην επιχείρηση της Μόσχας για την κατάληψη της Κριμαίας.
Πώς εξελίχθηκε η σύγκρουση
Η Μαριούπολη, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στο Ντονμπάς, ήταν κρίσιμη για τον στόχο του Πούτιν να εξασφαλίσει μια χερσαία γέφυρα από τη Ρωσία στην Κριμαία και έγινε το κύριο επίκεντρο του πολέμου. Κατά τη διάρκεια μιας τρίμηνης πολιορκίας, οι ρωσικές δυνάμεις ερήμωσαν τα κτήριά της και ανάγκασαν μεγάλο μέρος του προπολεμικού πληθυσμού της, σχεδόν 500.000 κατοίκων, σε φυγή.
Καθώς η πόλη έπεσε τον Μάιο, η Ρωσία επικεντρώθηκε στην ασφάλεια ολόκληρου του Ντονμπάς, εκτρέποντας τα στρατεύματα από μια αποτυχημένη προσπάθεια να καταλάβουν την ουκρανική πρωτεύουσα, το Κίεβο. Το ρωσικό πυροβολικό σφυροκόπησε τις ουκρανικές αμυντικές γραμμές προτού προχωρήσει προς τα εμπρός με κόστος υψηλών απωλειών και από τις δύο πλευρές.
Μία αλλαγή φάνηκε να προκύπτει τον Σεπτέμβριο, όταν η Ουκρανία ανακατέλαβε μια περιοχή ανατολικά της πόλης του Χάρκοβο. Το Κρεμλίνο απάντησε οργανώνοντας προπαγάνδα για να εγκρίνει την προσάρτηση των περιοχών που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχό του. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι έχει δεσμευτεί να πάρει πίσω όλα τα εδάφη που κατείχε από το 2014, συμπεριλαμβανομένων του Ντονμπάς και της Κριμαίας.
Γιατί η Ρωσία επικεντρώνεται σε αυτόν τον τομέα
Ο Πούτιν έχει καταστήσει σαφές τουλάχιστον από το 2007 ότι δεν αποδέχεται την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, που κυριαρχούσαν οι ΗΠΑ. Έκτοτε προσπάθησε να δημιουργήσει μια σφαίρα επιρροής της Μόσχας στον πρώην σοβιετικό χώρο, απωθώντας τις προσπάθειες των γειτόνων της Ρωσίας να ενταχθούν ή να συνδεθούν με τον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου ή, αργότερα, την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αντιθέτως, προσπάθησε να δημιουργήσει ισοδύναμα υπό την ηγεσία της Ρωσίας -τον Οργανισμό Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας και την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση- αλλά χωρίς την Ουκρανία, ένα φίλιο σλαβικό έθνος, τουλάχιστον 41 εκατομμυρίων, θα μπορούσαν να αποδειχθούν λίγα. Η Ρωσία είδε τον έλεγχο του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ ως τρόπο να διασφαλίσει ότι η Ουκρανία θα παραμείνει εντός της τροχιάς της, αλλά όταν αυτό απέτυχε ο Πούτιν εισέβαλε.
Πόσο πολύτιμες είναι οι επαρχίες
Τα αυτονομιστικά εδάφη έχουν εν μέρει αξία για τη Ρωσία για τη διαταραχή που προκαλούν στην Ουκρανία, κόβοντας βασικούς συνδέσμους μεταφορών και αλυσίδες εφοδιασμού. Οι περιοχές παράγουν άνθρακα και φιλοξενούν ορισμένα σημαντικά εργοστάσια, αλλά η οικονομία έχει καταστραφεί σε μεγάλο βαθμό, με τη σύγκρουση να έχει αφήσει περίπου 14.000 ανθρώπους νεκρούς την περίοδο μεταξύ του 2014 και της έναρξης της πιο πρόσφατης εισβολής του Πούτιν.
Πολλοί περισσότεροι έχασαν τη ζωή τους από τότε, ιδίως κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Μαριούπολης, η οποία ήταν σημαντική ως μεταποιητικό κέντρο και εξαγωγικό κέντρο χάλυβα, άνθρακα και σιτηρών. Μια μελέτη του 2020 υπολόγισε το κόστος της ανοικοδόμησης των κατεχομένων σε 21,7 δισεκατομμύρια δολάρια, ακόμη και πριν από την εκτεταμένη καταστροφή που προκλήθηκε από την εισβολή του 2022.
Γιατί νοιάζεται η Δύση
Ο Πούτιν απαιτεί μια γενική αναδιάρθρωση της τάξης ασφαλείας της Ευρώπης και τώρα έχει αλλάξει τα σύνορα που προέκυψαν από την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης τέσσερις φορές – δύο φορές στη Γεωργία και, μετά την Κριμαία και το Ντονμπάς, δύο φορές στην Ουκρανία.
Έχει επίσης αναγκάσει τον υπό «πολιορκία» ηγέτη της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο σε μια πολύ στενότερη μεταξύ τους σχέση, με αποτέλεσμα μια σημαντική ώθηση της εισβολής στην Ουκρανία το 2022 να διεξαχθεί από την επικράτειά του.
Αυτό είναι ανησυχητικό για τη γειτονική Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής – όλα μέλη του ΝΑΤΟ. Έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Λευκορωσία, έχουν δώσει στην Ουκρανία όπλα και οικονομική βοήθεια και άνοιξαν τις πόρτες τους σε εκατομμύρια που φεύγουν από τον πόλεμο.
Πηγή: ieidiseis.gr
