*Γράφει η Δανάη Κολτσίδα – Οι τελευταίες αποκαλύψεις και η χιονοστιβάδα παραιτήσεων και (μη) εξηγήσεων που ακολούθησε γύρω από την υπόθεση της παρακολούθησης του Νίκου Ανδρουλάκη, του Θανάση Κουκάκη και ένας θεός ξέρει ποιου άλλου, είναι σίγουρο ότι θα αποτελέσουν σημείο τομής για τα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Πρώτον, με αυτές τις εξελίξεις κατέρρευσε και ο τελευταίος πυλώνας στον οποίο στηριζόταν πολιτικά η Νέα Δημοκρατία τουλάχιστον από το 2016 και μετά: το αφήγημα περί της πολιτικής δύναμης που δήθεν εγγυάται μια Ελλάδα σύγχρονη, φιλελεύθερη, ευρωπαϊκή και δημοκρατική. Το γεγονός ότι ένας ευρωβουλευτής και αρχηγός κοινοβουλευτικού κόμματος και ένας δημοσιογράφος παρακολουθούνται, σε συνδυασμό με την απόπειρα συγκάλυψης, όπως εκ των υστέρων αποδεικνύεται, ακόμα και εντός της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, και τα αμείλικτα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα συνθέτουν μια εικόνα που προσιδιάζει μάλλον σε αυταρχικά καθεστώτα ή σε failed states, δικαιώνοντας όσους προειδοποιούσαν για ταχύτατη ορμπανοποίηση της χώρας. Οι δε «εξηγήσεις» που δόθηκαν εκθέτουν μάλλον χειρότερα την κυβέρνηση από ότι οι αρχικές καταγγελίες που διατυπώθηκαν.
Δεύτερον, οι πρόσφατες εξελίξεις βάζουν οριστικό τέλος στη συστηματική προσπάθεια του Μεγάρου Μαξίμου και των φιλικών σε αυτό μέσων ενημέρωσης να διατηρείται ο πρωθυπουργός αλώβητος ό,τι κι αν συμβαίνει στην κυβέρνησή του, ό,τι κι αν κάνουν οι υπουργοί του. Το πρόβλημα πια έχει φτάσει όχι απλώς στην αυλή του, αλλά στον ίδιο. Η ευθύνη για όσα συνέβησαν και μένει να διερευνηθούν και να αποκαλυφθούν πλήρως βαραίνει τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Οφείλει να απαντήσει αν γνώριζε (και άρα συναινούσε ή είχε εξουσιοδοτήσει την παρακολούθηση των πολιτικών του αντιπάλων) ή αν -στο καλύτερο για τον ίδιο σενάριο- αποδείχθηκε ανίκανος να ελέγξει την ΕΥΠ. Και τότε, να εξηγήσει γιατί επέλεξε να τη φέρει υπό την εποπτεία του αμέσως μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης το 2019, αλλάζοντας μάλιστα τον νόμο προκειμένου να ορίσει επικεφαλής τον εκλεκτό του και ήδη παραιτηθέντα, κ. Κοντολέοντα.
Τρίτον, όσα αποκαλύπτονται πλέον με καταιγιστικούς ρυθμούς φέρνουν αντικειμενικά σε οριστική πολιτική ρήξη την κυβέρνηση και τη Νέα Δημοκρατία, όχι μόνο με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ,αλλά με το σύνολο του φιλελεύθερου και «κεντρώου» χώρου, είτε μιλάμε για πολιτικά στελέχη είτε για τους πολίτες που αυτοπροσδιορίζονται πολιτικά στο χώρο αυτό. Αν οι δημοσκοπήσεις του τελευταίου διαστήματος περιέγραφαν μια υποχώρηση του «αντιΣΥΡΙΖΑ» και την ανάδυση ενός -για πρώτη φορά πλειοψηφικού- «αντιΝΔ» κοινωνικού μπλοκ, είναι μάλλον εύλογο να υποθέσει κανείς ότι οι πρόσφατες εξελίξεις θα βαθύνουν και θα επιταχύνουν τις διεργασίες αυτές εντός της ελληνικής κοινωνίας, καθιστώντας μονόδρομο τη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού μετώπου απέναντι στην αυταρχική διολίσθηση.
Τα στοιχεία που έχουν γίνει μέχρι σήμερα γνωστά αποτελούν μάλλον μόνο την αρχή της υπόθεσης που πολλοί εύστοχα παρομοίασαν με το Watergate. Παρ’ όλα αυτά, θα αρκούσαν για να προκαλέσουν μείζονα πολιτική κρίση σε οποιαδήποτε κυβέρνηση. Πολύ περισσότερο που στην περίπτωση της κυβέρνησης του Κ. Μητσοτάκη, η κοινωνική δυσαρέσκεια και η κυβερνητική φθορά προϋπήρχαν, όπως αποτυπώθηκε και στις δημοσκοπήσεις της τελευταίας περιόδου που μελετήσαμε και αναλύσαμε στην πρόσφατη ενδέκατη έκδοση των «Εκλογικών Τάσεων» του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς.
Με ποσοτικούς όρους, όλοι οι δείκτες που αφορούν την κυβέρνηση, το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και τον πρωθυπουργό προσωπικά εμφάνιζαν σε πτώση εδώ και πολύ καιρό, φέρνοντας τους δύο βασικούς διεκδικητές της διακυβέρνησης έτσι κι αλλιώς σε ένα νέο σημείο ισορροπίας μπροστά στο φθινόπωρο.
Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ωστόσο ορισμένα περισσότερο «ποιοτικά» και πολιτικά στοιχεία:
Πρώτον, η Νέα Δημοκρατία ήρθε στη διακυβέρνηση της χώρας με όχημα τις υποσχέσεις της περί ανάπτυξης και ευημερίας και κύριο αποδέκτη την «μεσαία τάξη». Με την Ελλάδα να καταγράφει μία από τις χειρότερες επιδόσεις στην Ευρώπη στους σχετικούς δείκτες, ωστόσο, η ακρίβεια αξιολογείται εύλογα ως το συντριπτικά σημαντικότερο θέμα από σχεδόν το σύνολο των πολιτών, ενώ την ίδια στιγμή οι κυβερνητικές επιδόσεις στον τομέα αυτό βαθμολογούνται αρνητικά, ακόμα και από τμήμα της εκλογικής βάσης της ΝΔ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις επικείμενες εκλογές, όποτε και αν αυτές γίνουν.
Δεύτερον, η μετάθεση των ευθυνών για όλα τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία σε εξωγενείς παράγοντες, ιδίως κατά την περίοδο της πανδημίας, αποδείχθηκε δημοσκοπικά επικερδής για την κυβέρνηση, ωστόσο η προσπάθεια να επαναληφθεί το ίδιο και με την ανεξέλεγκτη ακρίβεια, αποδίδοντάς την αποκλειστικά στον πόλεμο της Ουκρανίας, απέτυχε. Αν η πανδημία εύλογα θεωρήθηκε, ειδικά κατά την πρώτη φάση της, ως μια απρόβλεπτη φυσική καταστροφή, δεν ισχύει το ίδιο για τον πόλεμο. Οι πολίτες, σε όλη την Ευρώπη -και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα- φαίνεται ότι θεωρούν πολιτικά υπόλογες τις ηγεσίες τους για τις επιλογές που έκαναν ή για τις ολιγωρίες τους, και ιδίως για την αδυναμία ή την απροθυμία τους να τους προστατέψουν αποτελεσματικά από τις συνέπειες του πολέμου.
Αν τα παραπάνω περιέγραφαν μία σταθερή μεν αλλά σχετικά αργή τάση των τελευταίων αρκετών μηνών, οι τελευταίες λίγες μέρες και ώρες ενδέχεται να αποδειχθούν ο καταλύτης πολύ πιο γρήγορων κοινωνικών και πολιτικών μετατοπίσεων. Αφ’ ενός, λέγεται συχνά ότι «οι πολίτες ψηφίζουν με γνώμονα το πορτοφόλι τους» και σε πολύ μεγάλο βαθμό ισχύει, όμως το τι θα αποτελέσει τη σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι σε μια ήδη δυσαρεστημένη κοινωνία είναι πολλές φορές τυχαίο. Εξάλλου, τα ζητήματα δημοκρατίας δεν είναι -και δεν θα έπρεπε να είναι- δευτερεύοντα ή «πολυτέλεια». Αφ’ ετέρου, σε συνθήκες παγκόσμιας και πολυεπίπεδης κρίσης, η εμπιστοσύνη προς την ηγεσία είναι κομβικής σημασίας. Και αυτή στη χώρα μας έχει τρωθεί σημαντικά, τη στιγμή που μιλάμε για μια κυβέρνηση που βουλιάζει -και μάλιστα ο ίδιος ο επικεφαλής της- σε βαθιά ανυποληψία. Με βάση τα δύο αυτά στοιχεία, ίσως και να επιβεβαιωθεί η γνωστή παροιμία: Όσα φέρνει η ώρα, δεν τα φέρνει ο χρόνος…
* Η Δανάη Κολτσίδα είναι διευθύντρια του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς και μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία.
Οι «Εκλογικές Τάσεις» κυκλοφορούν σε τακτά χρονικά διαστήματα από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, σε επιμέλεια Δανάης Κολτσίδα και Κώστα Πουλάκη, και περιλαμβάνουν την ανάλυση του συνόλου των δημοσκοπήσεων κάθε χρονικής περιόδου. Η πρόσφατη ενδέκατη έκδοσή τους βρίσκεται διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου.
Πηγή: ieidiseis.gr
