*Του Νίκου Σερβετά –
«Σε μία εποχή που άλλες ευρωπαϊκές χώρες υιοθετούν ή δοκιμάζουν πειραματικά ένα σύστημα 4ήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, η Ελλάδα του κ. Μητσοτάκη είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που με το πρόσχημα κάλυψης των αναγκών σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό επιβάλλει νομοθετικά 6ήμερη εργασία εφόσον το ζητάνε οι εργοδότες».
Αυτό γράφει ο Κώστας Καλλωνιάτης στην εισαγωγή του κειμένου του Καρλ Μαρξ για την «Εργάσιμη ημέρα» στο «Κεφάλαιο, τόμος 1, κεφ. 8, “Η εργάσιμη μέρα” που δημοσίευσε στην ιστοσελίδα redlines.gr
Πριν από αυτό το απολύτως επίκαιρο κείμενο όμως, θα ήθελα να σταθώ στη φράση του «άλλες ευρωπαϊκές χώρες υιοθετούν ή δοκιμάζουν πειραματικά ένα σύστημα 4ήμερης εβδομαδιαίας εργασίας» και να σας παρουσιάσω τη σουηδική εμπειρία στο ζήτημα όπως το είχα δημοσιεύσει στην εφημερίδα Εποχή στις 14 Απριλίου 2014.
Αντιγράφω από το κείμενο της εφημερίδας: «Το δημοτικό συμβούλιο του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας αποφάσισε να μειώσει τις ώρες εργασίας σε έξι, καταργώντας το οκτάωρο στις δημοτικές υπηρεσίες και διατηρώντας παράλληλα τις αποδοχές στο ίδιο επίπεδο. Πρόκειται για ένα «πείραμα», που αποφάσισε η δημοτική αρχή της δεύτερης μεγαλύτερης σουηδικής πόλης, ο συνασπισμός των Κοκκινοπράσινων (Αριστεροί – Σοσιαλδημοκράτες – Πράσινοι), το οποίο θα διαρκέσει δοκιμαστικά ένα χρόνο, με στόχο την βελτίωση των υπηρεσιών.» (σ.σ. το πείραμα πέτυχε και σήμερα, 2024, εφαρμόζεται)
Δεν είναι η πρώτη φορά που η 30ωρη εργασία την εβδομάδα τίθεται επί τάπητος στη Σουηδία. Η οικονομική ευμάρεια κατά τη δεκαετία του ’80 και η ισχύς του συνδικαλιστικού κινήματος είχαν καταστήσει κεντρικό το θέμα στην προεκλογική περίοδο του 1988 και κύριο αίτημα σε όλη τη δεκαετία του τότε «Αριστερού Κόμματος – Κομμουνιστές (VPK) σήμερα «Αριστερά» (V)
Στον έντονο διάλογο που είχε αναπτυχθεί, τότε, ο προβληματισμός ήταν βαθύς και είχε γίνει μελέτη όλων των παραμέτρων. Αφορούσε όλους τους εργαζόμενους οι οποίοι, ανάλογα με τον κλάδο τους, θα είχαν τη δυνατότητα να επιλέγουν μεταξύ του «5 μέρες από 6 ώρες ή 4 ημέρες από 7,5 ώρες»
Λίγο αργότερα απ’ αυτή τη συζήτηση επικράτησαν οι «εκσυγχρονιστές» στην ηγεσία του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, η κοινωνική ευμάρεια αντικαταστάθηκε από την προσωπική, ήρθαν οι πιστωτικές κάρτες, τα διακοποδάνεια που δίνονταν με εγγύηση των σωματείων, το χρηματιστήριο.
Το 1991, τους σοσιαλδημοκράτες εκσυγχρονιστές αντικατέστησε στην κυβέρνηση ο συνασπισμός Μετριοπαθών και Συντηρητικών κομμάτων προκειμένου «να διαχειριστούν με σύνεση την κρίση» που είχε πλήξει τη χώρα. Ξεπουλήθηκε μέρος της δημόσιας περιουσίας, διαλύθηκαν σχεδόν τα συνεταιριστικά ταμεία, κόπηκαν επιδόματα, αυξήθηκε η ανεργία, η Σουηδία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το θέμα έμεινε στην άκρη μέχρι που ξεχάστηκε.
Φέτος, (σ.σ. το 2014) είναι χρονιά εκλογών και στη Σουηδία. Θα γίνουν όπως γίνεται κάθε τέσσερα χρόνια, την τρίτη Κυριακή του Σεπτεμβρίου. Το θέμα επανέρχεται, όχι όμως με τα ίδια επιχειρήματα ούτε την ίδια δυναμική που είχε τότε. Κανείς δεν αναφέρεται σήμερα στην «ποιότητα ζωής» σε «περισσότερες ώρες με τα παιδιά» σε «περισσότερο ελεύθερο χρόνο». Ούτε, βέβαια, στα προβλήματα που μπορεί να δημιουργηθούν όπως αύξηση του αλκοολισμού και των αυτοκτονιών λόγω μεγαλύτερης μοναχικότητας π.χ για ανθρώπους που μένουν μόνοι από την Πέμπτη το μεσημέρι έως τη Δευτέρα το πρωί.
Σήμερα μιλάνε για «πείραμα» που βασίζεται σε έρευνες οι οποίες δείχνουν ότι με μειωμένο ωράριο βελτιώνεται η παραγωγή και πως με το νέο ωράριο επιτυγχάνονται δύο στόχοι: Ο πρώτος είναι η αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα και ο δεύτερος η δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας.
Το κείμενο στο εδάφιο «Εργάσιμη ημέρα» στο «Κεφάλαιο, τόμος 1, κεφ. 8.
«Ο χρόνος για τη μόρφωση του ανθρώπου, για την πνευματική ανάπτυξη, για την εκπλήρωση κοινωνικών λειτουργιών, για την κοινωνική συναναστροφή, για το ελεύθερο παιχνίδι των φυσικών και πνευματικών δυνάμεων, ακόμα και ο ελεύθερος χρόνος της Κυριακής – κι ας είναι στη χώρα που γιορτάζουν αγίους ακόμα και το Σάββατο – όλα αυτά για το κεφάλαιο είναι καθαρή αερολογία!
Το κεφάλαιο με την απεριόριστα τυφλή ορμή του και με την βουλιμία λυκανθρώπου για υπερεργασία, σπάει όχι μόνο τα ηθικά, μα και τα φυσικά ανώτατα όρια της εργάσιμης ημέρας.
Σφετερίζεται το χρόνο που είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη, την εξέλιξη και τη διατήρηση της υγείας του σώματος. Ληστεύει το χρόνο που είναι απαραίτητος για την κατανάλωση καθαρού αέρα και ηλιακού φωτός. Τσιμπολογά το χρόνο που είναι απαραίτητος για το φαγητό και τον ενσωματώνει στην ίδια την παραγωγική διαδικασία, έτσι που τον εργάτη τον τροφοδοτούν με φαγητό σαν απλό μέσο παραγωγής, όπως τροφοδοτούν με κάρβουνο την ατμομηχανή και με γράσο ή λάδι τις μηχανές. Τον υγιεινό ύπνο, που είναι απαραίτητος για τη συγκέντρωση, την ανανέωση και το φρεσκάρισμα της ζωτικής δύναμης, τον περιορίζει το κεφάλαιο σε τόσες ώρες απονάρκωσης, όσες είναι οπωσδήποτε απαραίτητες για να ξαναζωντανέψει ένας απόλυτα εξαντλημένος οργανισμός.
Το κεφάλαιο δε ρωτάει πόσο διαρκεί η ζωή της εργατικής δύναμης. Με την παράταση της εργάσιμης ημέρας η κεφαλαιοκρατική παραγωγή, που είναι ουσιαστικά παραγωγή υπεραξίας, απορρόφηση υπερεργασίας, δεν προκαλεί απλώς το μαρασμό της ανθρώπινης εργατικής δύναμης, που της στερούν τους κανονικούς όρους της ηθικής και φυσικής ανάπτυξης και δραστηριότητάς της.
Προκαλεί την πρόωρη εξάντληση και θανάτωση αυτής της ίδιας της εργατικής δύναμης.
Παρατείνει για ένα ορισμένο διάστημα τον παραγωγικό χρόνο του εργάτη, συντομεύοντας το χρόνο της ζωής του.»
Πηγή: www.kamini.gr/
