Μπορεί ο όγκος -εισαγωγές συν εξαγωγές- των εμπορικών συναλλαγών της Ελλάδας με τη Ρωσία να υπερβαίνει μόλις τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως έναντι 7 δισεκατομμυρίων που ήταν το 2013 (βάσει των στοιχείων του Γραφείου των Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Μόσχας της ελληνικής πρεσβείας στη Ρωσία) αλλά υπάρχουν τομείς της ελληνικής οικονομίας που θα «νιώσουν» ιδιαίτερα τις συνέπειες των μέτρων κατά της Ρωσίας αλλά και της καταστροφής της Ουκρανίας. Ο τουρισμός, η αλευροβιομηχανία και η αγροτική παραγωγή φρούτων και νωπών θα υποστούν σημαντικές ζημιές.
Η συνολική εικόνα
Το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας – Ρωσίας είναι ελλειμματικό για τη χώρα μας (με βάση στοιχεία του 2020) κατά 2,77 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω των εισαγωγών αερίου και πετρελαίου (το 40% του αερίου και το 26% του πετρελαίου που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα είναι ρωσικής προέλευσης). Οι εισαγωγές συνολικά ανέρχονται σε 2,9 δισ. ευρώ και οι ελληνικές εξαγωγές στη Ρωσία ανέρχονται μόλις στα 161 εκατομμύρια και είναι κυρίως φρούτα και ορισμένα βιομηχανικά προϊόντα, ιδιαίτερα αλουμίνιο.
Στο μέτωπο των υπηρεσιών, πριν την πανδημία, η εικόνα ήταν πλεονασματική για την Ελλάδα στον τομέα των υπηρεσιών λόγω του τουρισμού. Όμως και ο συγκεκριμένος τομέας παρουσίασε αξιοσημείωτη συρρίκνωση την τελευταία οκταετία. Από 2,33 δισ. ευρώ που ήταν ο όγκος (εισαγωγές συν εξαγωγές) υπηρεσιών το 2013, υποχώρησε στο μισό, στο 1,16 δισ. ευρώ, το 2019, ενώ για το 2020, που η πανδημία κατακρήμνισε τον τουρισμό, ανήλθε μόλις στα 111 εκατ. ευρώ.
Το πλεόνασμα της χώρας μας στο εμπόριο υπηρεσιών, από 2,32 δισ. ευρώ το 2013, το 2019 περιορίστηκε σε 1,13 δισ. ευρώ και το 2020 περιορίστηκε ξανά σε μόλις 12,2 εκατ. ευρώ.
Η εξαφάνιση των Ρώσων!
Για το 2022 βάσει των προκρατήσεων αναμενόταν αναζωογόνηση του τουριστικού ρεύματος από τη Ρωσία. Υπολογιζόταν ότι θα έρχονταν 500.000 άτομα υψηλού εισοδηματικού επιπέδου και θα δημιουργούσαν εισροές που θα ξεπερνούσαν το 1 δισεκατομμύριο ευρώ. Αυτό τώρα μηδενίζεται και θα πλήξει ιδιαιτέρως τον τουρισμό της Βόρειας Ελλάδας αλλά και της Κρήτης. Επίσης θα πλήξει πολλά από τον τουρισμό εξαρτώμενα επαγγέλματα, μιας και οι Ρώσοι αλλά και οι Ουκρανοί δαπανούν υψηλά ποσά όχι μόνο για καταλύματα αλλά και για προϊόντα πολυτελείας.
Ακόμη και το κακό 2020 είχαν έλθει στην Ελλάδα 583.000 Ρώσοι και 447.000 Ουκρανοί. Βεβαίως, το 2021 οι αριθμοί αυτοί σχεδόν μηδενίστηκαν.
Σιτάρι και καλαμπόκι
Με τα σιτηρά να έχουν εκτοξευθεί σε επίπεδο υψηλότερο των 1.000 δολαρίων ο τόνος (πριν ένα χρόνο δεν ήταν ούτε στο 50%), το ψωμί θα είναι πολύ γρήγορα ένα από τα βασικά καταναλωτικά αγαθά που η τιμή του θα επηρεαστεί από τα οικονομικά μέτρα κατά της Ρωσίας. Το 80% των σιτηρών που χρησιμοποιεί η ελληνική αλευροβιομηχανία εισάγεται από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Αν και μέχρι στιγμής, λόγω της χρήσης των υπαρχόντων αποθεμάτων, η τιμή του κιλού του ψωμιού έχει ανεβεί 10-20 λεπτά, το μέλλον προβλέπεται ιδιαίτερα δύσκολο. Η αναμενόμενη απόφαση του υπ. Οικονομίας θέτει πλαφόν στο ποσοστό κέρδους, όχι όμως στην τιμή.
Τεράστιες αρνητικές συνέπειες θα υπάρξουν και στις τιμές των ζωοτροφών – πτηνοτροφών, μιας και το καλαμπόκι αποτελεί βασικό συστατικό τους. Αυτό, αν συνδυαστεί με την εκτόξευση των τιμών στο ρεύμα και τα καύσιμα, θα τροφοδοτήσει μεγάλη περαιτέρω άνοδο στην τιμή του κρέατος των πουλερικών και των αυγών.
Καύσιμα
Η εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου σε υψηλά επίπεδα αλλά κάτω από τα 100 δολάρια το βαρέλι είχε προηγηθεί του πολέμου. Με τον πόλεμο τα ξεπέρασε. Το ίδιο και ο τριπλασιασμός της τιμής του φυσικού αερίου, που προηγήθηκε της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Η Ελλάδα εισάγει το 26% του πετρελαίου που χρησιμοποιούν τα διυλιστήρια από τη Ρωσία. Εισάγει ακόμη το 40% του χρησιμοποιούμενου φυσικού αερίου, που καλύπτει το 40% των ενεργειακών αναγκών.
Μέχρι στιγμής τα ενεργειακά προϊόντα έχουν εξαιρεθεί από τις όποιες κυρώσεις. Καθώς όλα τα συμβόλαια που έχει υπογράψει η Gazprom με την Ελλάδα περιέχουν τη ρήτρα “take or pay”, ακόμη κι αν υπάρχουν κυρώσεις δύσκολα θα σταθούν σε ένα διεθνές διαιτητικό δικαστήριο παραβιάσεις αυτής της ρήτρας. Βεβαίως, αέριο και πετρέλαιο είναι πανάκριβα και τροφοδοτούν εδώ και μήνες την εκτόξευση του πληθωρισμού παγκοσμίως στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 30 ετών.
Επενδύσεις
Οι άμεσες επενδύσεις των Ρώσων στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλές με βάση τα στοιχεία τόσο της Τράπεζας της Ελλάδας όσο και των Enterprise Greece και της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα. Ανέρχονταν στην Ελλάδα το 2020 στα 571 εκατομμύρια ευρώ, ενώ στην Κύπρο έφταναν τα 686 εκατομμύρια ευρώ. Πάντως «πολλά ρωσικά δολάρια» φτάνουν στην Ελλάδα μέσω κυπριακών και βρετανικών εταιρειών.
Οι επενδύσεις αφορούν κυρίως τον τουρισμό, με μεγαλύτερη αυτή της Mirum Hellas (ιδιοκτησίας Βιτάλι Μπορίσοφ) στο Elounda Hill, σε έκταση 700 στρεμμάτων (ξενοδοχεία, κατοικίες και μαρίνα συνολικού προϋπολογισμού 500 εκατομμυρίων ευρώ).
Επίσης κατά πλειοψηφία ανήκει σε ρωσικά κεφάλαια η γαλακτοκομική εταιρεία «Δωδώνη». Στην αρχή της βρίσκεται και η επένδυση της ρωσικής αλυσίδας λιανικής MERE, με άγνωστο μέλλον πλέον. Αρκετές επενδύσεις έχουν γίνει και σε ακίνητα για την απόκτηση της «χρυσής βίζας» που εξασφαλίζει μόνιμη παραμονή στην Ελλάδα.
Από τις ελληνικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις με παρουσία σε Ρωσία και Ουκρανία τα μέτρα θίγουν κυρίως την 3Ε (Coca Cola), η οποία ήδη ανέστειλε τη λειτουργία του εργοστασίου της στην Ουκρανία και είναι σε αναμονή των εξελίξεων για τη Ρωσία. Οι μονάδες της εκεί καλύπτουν το 14% περίπου των συνολικών της εσόδων.
*Του Στάθη Σχινά στην εφημερίδα “Η ΑΥΓΗ”