*Του Θέμη Τζήμα –
Ο πρόσφατος γύρος συγκρούσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει λήξει. Η ανακωχή την οποία ανακοίνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ έρχεται να επισφραγίσει τα πολλά ερωτήματα αλλά και κάποιες πρώτες απαντήσεις ως προς το μέλλον το οποίο μπορούμε να προσδοκούμε.
Πρώτον, δε φαίνεται στον ορίζοντα μια σταθερή ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Ασίας/Μέσης Ανατολής. Η διακοπή των εχθροπραξιών δεν ήρθε μέσα από κάποιον ευρύτερο διακανονισμό και σταθερό αλλά λόγω της εξάντλησης σε κάποιο βαθμό των αντιμαχομένων, οι οποίοι χρειάζονται χρόνο ανασύνταξης.
Το Ισραήλ υπέφερε από ένα μεγάλο οικονομικό κόστος, από την αδυναμία του να σταματήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις, από τη συνεχιζόμενη αντίσταση στη Γάζα και επιπλέον από την απροθυμία των ΗΠΑ (ακόμα τουλάχιστον) να εμπλακούν σε έναν μεγάλο πόλεμο εναντίον του Ιράν. Το Ισραήλ φθείρεται, η οικονομία του υποφέρει, το μεγαλύτερο λιμάνι και τα αεροδρόμιά του κλείνουν και σύμφωνα με πηγές τα αποθέματα καυσίμων και πυρομαχικών του μειώνονται.
Επιπροσθέτως, το πολιτικό κόστος για την ισραηλινή κυβέρνηση από τις ιρανικές επιθέσεις ήταν μεγάλο και εμπέδωνε μια εικόνα αρκετά σαφούς αδυναμίας ή τουλάχιστον όχι επαρκούς ασφάλειας για το ίδιο το Ισραήλ έναντι των Ιρανών.
Το Ιράν φυσικά κατά κανένα λόγο δεν επεδίωκε έναν μεγάλο πόλεμο ούτε με το Ισραήλ, ούτε πολύ περισσότερο με τις ΗΠΑ. Όχι μόνο λόγω των καταστροφών που επαπειλούνται αλλά γιατί γνωρίζει ότι αφενός κάθε τέτοιος πόλεμος ως βασικό σκοπό θα έχει την απόπειρα αλλαγής καθεστώτος στην Τεχεράνη, αφετέρου θα απαιτήσει ακόμα μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνατότητες από την ιρανική πλευρά. Αυτό σημαίνει πέραν άλλων εξοπλισμών καλύτερα αντιαεροπορικά και πολεμική αεροπορία, την οποία η Ρωσία ή και η Κίνα θα πρέπει να παρέχουν. Μέχρι τώρα κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί.
Δεύτερον, το διακύβευμα του πολέμου (θα) είναι η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα επιτευχθεί, ωστόσο είναι πια προφανές ποιος είναι ο στόχος. Θα αξιοποιηθούν νέοι γύροι εξωτερικών επεμβάσεων από Ισραήλ και ΗΠΑ αλλά και σε μεγάλο βαθμό εσωτερικές δυνάμεις (Κούρδοι μάλλον) με τη βοήθεια ξένων μισθοφόρων. Η μάχη για το Ιράν είναι μάχη για τον άξονα της αντίστασης αλλά και για το σινό-ρωσικό σχέδιο περί ενός πολυκεντρικού κόσμου. Αν πέσει το Ιράν, η Ρωσία και η Κίνα μένουν στη Μέση Ανατολή πολύ δυσκολότερα και στην πραγματικότητα στον βαθμό που τους το επιτρέπουν οι ΗΠΑ.
Τρίτον, ακριβώς αυτό το δεδομένο είναι που θέτει σε ισχυρή πίεση τη θέση της Ρωσίας και της Κίνας. Και οι δύο θα πρέπει να αναλογιστούν αν θέλουν πράγματι να διαδραματίσουν παγκόσμιο και επομένως ανταγωνιστικό προς τις ΗΠΑ ρόλο ή αν προτιμούν να διακινδυνεύσουν τη διάλυσή τους μέσα από την αποδοχή ενός συμπληρωματικού ως προς τις ΗΠΑ ρόλου. Αν δεν μπορούν να κάνουν για το Ιράν, ό,τι πράττουν οι ΗΠΑ για το Ισραήλ, τότε δεν μπορούν να θεωρούνται παγκόσμιες δυνάμεις και κάποια στιγμή θα το πληρώσουν με επιχειρήσεις αλλαγής καθεστώτων κάποιου τύπου στο εσωτερικό τους. Θα μπορέσουν μαζί και με τη Βόρεια Κορέα να παρέχουν ό,τι χρειάζεται το Ιράν για την άμυνά του και παραλλήλως να εγγυηθούν στρατιωτικώς και οικονομικώς τη βιωσιμότητά του, όποτε τυχόν αυτό θα αποτυγχάνει; Ιδού το μεγάλο ερώτημα.
Τέταρτον, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να αποτελούν τον απόλυτο προστάτη του Ισραήλ αν και είναι απρόθυμες για έναν πολύ μεγάλο πόλεμο. Βομβάρδισαν τις ιρανικές εγκαταστάσεις, σε ένα μάλλον προ-συνεννοημένο πλαίσιο με το Ιράν υπό την έννοια κάποιας εκδοχής προειδοποίησής του,δεν θέλουν να εμπλακούν όμως σε έναν μεγάλο πόλεμο όπως αυτός που θα απαιτηθεί αν θα πρέπει να πολεμήσουν άμεσα με το Ιράν. Είναι και αυτή μια ένδειξη του πόσο ευαίσθητες είναι οι ισορροπίες στην περιοχή υπό το φως της φθίνουσας ισχύος των ΗΠΑ αλλά της μη ισοϋψούς ακόμα ισχύος (ή προβολής της ισχύος) της Κίνας και της Ρωσίας. Αυτό αποδεικνύεται και από τη συνεννόηση των ΗΠΑ με το Ιράν σε ό,τι αφορά την ανταπόδοση από το τελευταίο.
Πέμπτο, η σύγκρουση του Ισραήλ με το Ιράν ανοίγει ακόμα μεγαλύτερο χώρο σε άλλες περιφερειακές δυνάμεις, με πρώτη ίσως την Τουρκία. Όσο ο ρόλος και η ισχύς του Ιράν θα πλήττεται, τόσο η Τουρκία θα επιδιώκει να μεγιστοποιήσει τα οφέλη της, ως ταυτοχρόνως αγκάθι προς τη Ρωσία και προς το Ιράν. Η ενίσχυση και των δύο αυτών δυνάμεων αποτελεί πρώτης προτεραιότητας συμφέρον για τον ελληνισμό.
Έκτο, το εσωτερικό μέτωπο, η στάση δηλαδή των λαών των ίδιων αποτελεί καταλύτη σε κάθε πολεμική σύγκρουση. Εν προκειμένω, η κοινωνία του Ιράν έδειξε πολύ μεγάλη αποφασιστικότητα ως προς την υποστήριξη της πατρίδας της. Όσο αυτό το στοιχείο παραμένει ενεργό, τόσο δυσκολεύονται οι εχθρικοί σχεδιασμοί. Αυτή η ισχύς όμως περνάει μέσα από μια σειρά πολιτικών οι οποίες συμπεριλαμβάνουν ζητήματα οικονομίας, κοινωνίας κλπ. Η ιρανική ηγεσία φέρει το καθήκον να πρέπει να μετατρέψει τον αντιμπεριαλισμό της σε ένα ευρύτερο κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο ακόμα αποτελεσματικότερο από το σημερινό και εδώ ακριβώς είναι που ανακύπτει επίσης και σε μεγάλο βαθμό ο ρόλος δυνάμεων όπως είναι η Κίνα.
*Ο Θέμης Τζήμας είναι δικηγόρος, διδάκτορας δημοσίου δικαίου και πολιτικής επιστήμης του ΑΠΘ και μεταδιδακτορικός ερευνητής. Έχει δημοσιεύσει μελέτες σε διεθνή συνέδρια και σε νομικές επιθεωρήσεις και έχει συμμετάσχει σε διάφορες διεθνείς αποστολές.
*Σκίτσο του Ιορδανού Emad Hajjaj
ΠΗΓΗ: kosmodromio.gr
