*Γράφει ο Αντώνης Μπόγρης – Αν και βρισκόμαστε λίγες ημέρες πριν τις κρίσιμες Ευρωεκλογές της 9 Ιουνίου, στον δημόσιο διάλογο δεν γίνονται εκτενείς συζητήσεις για την κρίση την οποία διέρχεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και για το ποια είναι τα επίδικα που θα κρίνουν το μέλλον της. Ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης αισθάνεται ότι οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών αποφασίζουν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα προβλήματα και τις ανάγκες της μεγάλης πλειοψηφίας και οι τάσεις αφενός της αποχής και αφετέρου της ανόδου αντιευρωπαϊκών δυνάμεων κλονίζουν το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Η διαχρονική προσήλωση της Αριστεράς στο να επαναφέρει τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς στους βασικούς διακηρυκτικούς στόχους που θέτουν στο επίκεντρο την ειρήνη, την αλληλεγγύη, τη δημοκρατία, τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι μόνο αξιακό ζήτημα. Η περαιτέρω ενοποίηση της Ευρώπης με αύξηση του προϋπολογισμού και υιοθέτηση πολιτικών για σύγκλιση των κρατών μελών και άμβλυνση των ανισοτήτων είναι ζήτημα επιβίωσης και ανάδειξης ενός άλλου υποδείγματος σε ένα σκληρό γεωπολιτικό παιχνίδι, στο οποίο νέες συμμαχίες και δυνάμεις αναδύονται και πρωταγωνιστικό ρόλο θα παίξουν η πράσινη μετάβαση και η κυριαρχία στον ψηφιακό χώρο.
Σε ό,τι αφορά την ψηφιακή μετάβαση, είναι πλέον γνωστό ότι οι μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί, οι λεγόμενοι Big Tech (βλ. Microsoft, Amazon, Google, Apple, κ.α.), την έχουν καταστήσει μία ολιγοπωλιακή υπόθεση. Η Ευρώπη είναι αλήθεια ότι έχει κάνει βήματα στο να περιορίσει την παντοδυναμία των Big Tech και να διασφαλίσει τα δικαιώματα των χρηστών στον ψηφιακό χώρο με τις νομικές πράξεις για την ψηφιακή αγορά και τις ψηφιακές υπηρεσίες (Digital Market Act, Digital services Act). Σημαντική είναι και η πρωτοβουλία για τη νομική πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI ACT), για την οποία μιλήσαμε σε προηγούμενο άρθρο. Δυστυχώς, το ισχυρό lobbying που κάνουν οι Big Tech στις Βρυξέλλες έχει σκοπό να καθυστερήσει την εφαρμογή των ανωτέρω νομοθετημάτων ή ακόμα και να περιορίσει την εφαρμοστική τους ισχύ με ένταξη εξαιρέσεων που αποδυναμώνουν το κανονιστικό πλαίσιο.
Για να μπορέσει η ΕΕ να διασφαλίσει τη θέση της και τις αξίες της στον ψηφιακό χώρο και να επιτύχει την ψηφιακή μετάβαση με δίκαιο, βιώσιμο και συμπεριληπτικό τρόπο, οφείλει αφενός να επιμείνει αταλάντευτα στον περιορισμό της ισχύος των Big Tech. Αφετέρου πρέπει να δώσει ώθηση σε Ευρωπαϊκά εγχειρήματα που θα νοηματοδοτήσουν μία εναλλακτική αντίληψη που θα προωθήσει συνεταιριστικά εγχειρήματα με έμφαση στη διαφάνεια, την ανεξαρτησία, την ανθεκτικότητα και τη δημοκρατία στην ψηφιακή εποχή. Σημαντικές προτεραιότητες στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να είναι:
Η ενίσχυση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών και προϊόντων με έμφαση στο ανοικτό λογισμικό και τα ανοιχτά πρότυπα: Η υποστήριξη του ανοικτού λογισμικού σε αναπτυξιακά και σε ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτεί η ΕΕ και η ενθάρρυνση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας προς αυτή την κατεύθυνση είναι μεγάλης σημασίας για να αντιμετωπιστεί η εξάρτηση από τους Big Tech, να υποστηριχθεί στην πράξη η ανάπτυξη ψηφιακών κοινοτήτων με στόχο την ανταλλαγή γνώσεων και ανάπτυξη ικανοτήτων, τη διαφάνεια και διαλειτουργικότητα των ψηφιακών λύσεων και την προστασία των δικαιωμάτων των χρηστών στον ψηφιακό χώρο. Είναι πολύ σημαντικό να υιοθετηθούν αυτές οι αρχές και στην ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης για να παρέχεται η δυνατότητα ελέγχου της αξιοπιστίας των εφαρμογών.
Ενίσχυση των επενδύσεων σε ψηφιακές υποδομές με ισχυρό ρόλο του δημόσιου τομέα: Εδώ συμπεριλαμβάνονται οι δικτυακές υποδομές (βλ. ευρυζωνικές συνδέσεις και δίκτυα κινητών επικοινωνιών) αλλά και οι υπολογιστικές υποδομές που φιλοξενούν τις cloud υπηρεσίες. Για να μπορεί να αναχαιτίσει την κυριαρχία των Big Tech η Ευρώπη οφείλει να ενισχύσει τις δημόσιες επενδύσεις στη λογική εγχειρημάτων όπως το EuroHPC για την ανάπτυξη δομών υπερ-υπολογιστών και κέντρων δεδομένων. Επίσης, επειδή τα κέντρα δεδομένων είναι ενεργοβόρες υποδομές και αντιπροσωπεύουν περίπου 1,4-1,6% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, θα πρέπει η Ευρώπη να αυστηροποιήσει το πλαίσιο για τη λειτουργία των μεγάλων κέντρων δεδομένων των Big Tech ώστε να συμμορφωθούν με τους στόχους για την πράσινη μετάβαση.
Ενίσχυση των δημόσιων επενδύσεων για τη βιομηχανική ανάπτυξη στις τεχνολογίες παραγωγής chips: Ένα σκέλος του γεωπολιτικού παιχνιδιού αφορά την πρωτοκαθεδρία στις τεχνολογίες των ημιαγωγών (chips) που αποτελούν τον πυρήνα όλων των ηλεκτρονικών συσκευών και στις οποίες η Ευρώπη υστερεί αφού κατέχει μόλις το 10% της παγκόσμιας αγοράς. Ειδικά στην εποχή της ραγδαίας ανάπτυξης της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι big tech εστιάζουν κατά πολύ και στην ανάπτυξη ειδικών επεξεργαστών που μπορούν να είναι υπολογιστικά και ενεργειακά αποδοτικοί. Ήδη η Ευρώπη έχει εκκινήσει την πρωτοβουλία για το chip ACT που στοχεύει στην ενίσχυση του μεριδίου της στην παγκόσμια αγορά έως και 20% το 2030. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να υποστηριχθούν τα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια που μπορούν να συμβάλλουν στη διαμόρφωση μίας κρίσιμης μάζας ανοιχτών υποδομών για την επίτευξη της ψηφιακής ανθεκτικότητας της Ευρώπης και στο επίπεδο των ημιαγωγών. Ως παράδειγμα, η Ισπανία έχει εκκινήσει την πρωτοβουλία PERTE Chip με δημόσιες επενδύσεις της τάξης των 12.5 δις ευρώ έως το 2027 σε αυτή την κατεύθυνση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.
Όλες οι παραπάνω στρατηγικές κινήσεις προϋποθέτουν την ενίσχυση της ψηφιακής εκπαίδευσης και την ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών. Επίσης η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσει ότι τα οφέλη της ψηφιακής μετάβασης μοιράζονται δίκαια στην κοινωνία, προωθώντας την ψηφιακή ένταξη και την κοινωνική συνοχή. Αυτό περιλαμβάνει προσπάθειες να γεφυρωθεί το ψηφιακό χάσμα, να αντιμετωπιστούν τα κενά στον ψηφιακό γραμματισμό και στις δεξιότητες και να προωθηθεί η προσιτή πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες για όλους τους πολίτες.
Τι έχει κάνει η Ελλάδα για όλα αυτά στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και πριν από αυτό; Δυστυχώς η Ελλάδα δεν έχει επεξεργασμένη στρατηγική για τις ανοιχτές τεχνολογίες, είναι ουραγός στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και όπως ανέδειξε και η έρευνα του politico, κρίσιμοι πόροι του Ταμείου ύψους 2.5 δις διοχετεύθηκαν με προσχηματικούς διαγωνισμούς σε 10 μεγάλες εταιρίες αποκλείοντας πολλές καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Για την αξιοποίηση του ταμείου ανάκαμψης στην Ελλάδα, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την ενίσχυση της έρευνας θα υπάρξει συνέχεια σε επόμενο άρθρο.
*Ο Αντώνης Μπόγρης είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Υποψήφιος Ευρωβουλευτής με τη Νέα Αριστερά
Πηγή: efsyn.gr
