Ο διάσημος 102χρονος κοινωνιολόγος και φιλόσοφος Εντγκάρ Μορέν προειδοποιεί για την πιθανότητα μιας ακροδεξιάς κυβέρνησης μετά τις βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία, στις 7 Ιουλίου. «Απέναντι στα ψέματα, τις αυταπάτες και τις συλλογικές υστερίες», καλεί σε συνέντευξή του στη Liberation για το σχηματισμό «οάσεων αδελφοσύνης».
Θα γίνει 103 ετών την επομένη του δεύτερου γύρου των εκλογών, την Κυριακή 7 Ιουλίου. Ο στοχαστής της «πολυπλοκότητας», έζησε τον πόλεμο, την Κατοχή, την Αντίσταση. Γιος Εβραίων της Θεσσαλονίκης, γεννημένος Ναούμ, έγινε Μορέν.
Συγγραφέας περισσότερων από εκατό βιβλίων, πιστεύει ότι ο Εθνικός Συναγερμός (RN), ο οποίος εποφθαλμιά την απόλυτη πλειοψηφία παρανοεί «τη γαλλική πραγματικότητα που είναι η ποικιλομορφία στην ενότητα». Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα.
Πώς βλέπετε τη δυνατότητα μιας πλειοψηφίας του RN, ή τουλάχιστον μιας πολύ ισχυρής παρουσίας στην Εθνοσυνέλευση; Πιστεύετε, όπως ορισμένοι Γάλλοι ψηφοφόροι, ότι αυτό το κόμμα είναι πραγματικά διαφορετικό από τον πρόγονό του, το Εθνικό Μέτωπο;
Δεν γνωρίζουμε ακόμη σε ποιο βαθμό η εξέλιξη της Μαρίν Λεπέν στα λόγια μεταφράζει μια εξέλιξη στη σκέψη. Ο πρόσφατος φιλοιουδαϊσμός της δεν είναι αξιόπιστος για μένα, για παράδειγμα. Ο σκληρός της πυρήνας είναι «καθαροί Γάλλοι» ενώ η Γαλλία συγκροτήθηκε ιστορικά με την ενσωμάτωση λαών ξένων μεταξύ τους, Βρετόνων, Αλσατών, Προβηγκιών και με τη μετανάστευση στις αρχές του εικοστού αιώνα με την άφιξη Ιταλών και Ισπανών. Η μετανάστευση συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια του αιώνα με την άφιξη των Πολωνών στα ορυχεία του Βορρά, των Λευκορώσων, των Ασκενάζι και των Σεφαραδιτών Εβραίων και των Καβυλίων.
Οι Γάλλοι με διπλή υπηκοότητα στοχοποιούνται ακριβώς από το RN…
Είναι πολύτιμοι για εμάς, επειδή διατηρούν τους δεσμούς της Γαλλίας με το έθνος καταγωγής τους, και συχνά, όπως η σύζυγός μου μαροκινής καταγωγής, έχουν αποκτήσει και αγαπήσει τον γαλλικό πολιτισμό στην πατρίδα τους. Αυτή η μετανάστευση έγινε κοσμοπολίτικη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τους Βορειοαφρικανούς, τους Αφρικανούς και τους Βιετναμέζους. Η ένταξη έχει τις δυσκολίες ή τις αποτυχίες της, αλλά συνεχίζεται και επιτυγχάνεται σε μικτούς γάμους. Το RN παρερμηνεύει τη γαλλική πραγματικότητα, η οποία είναι η ποικιλομορφία στην ενότητα.
Με την πλειοψηφία του RN, η θέση της Γαλλίας στον κόσμο και στην Ευρώπη, -όπου η ακροδεξιά έχει μερικές φορές ήδη κατακτήσει την εξουσία όπως στην Ιταλία- θα μπορούσε να αποδυναμωθεί..
Φοβάμαι επίσης ότι αν έρθει στην εξουσία, θα εγκαταστήσει έναν νεοαυταρχισμό. Σε περίπτωση που υποτασσόταν σε νεο-αυταρχική εξουσία, η Γαλλία θα αποσπούσε τον εαυτό της από την αυτοκρατορική επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών και θα υποτασσόταν σε εκείνη του μπλοκ των ρωσοκινεζικών ιμπεριαλιστικών δικτατοριών.
Αντ ‘αυτού, ένα ανανεωμένο λαϊκό μέτωπο θα μπορούσε να εργαστεί για να ανακτήσει τη γκωλική θέση ανεξαρτησίας από τις υπερδυνάμεις και να συσπειρώσει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτήν.
Ο δεύτερος γύρος είναι μια πολύ σημαντική στιγμή που θα κρίνει την επιλογή του πρωθυπουργού, αλλά η αποφασιστική στιγμή θα είναι αυτή των προεδρικών εκλογών. Η αριστερά έχει λιγότερο από τρία χρόνια για να ξεπεράσει τον εαυτό της διαμορφώνοντας ένα νέο μονοπάτι δημόσιας σωτηρίας. Επειδή το να είσαι «κατά» είναι ανεπαρκές, πρέπει απαραίτητα να υπάρχει ένα «υπέρ».
Πώς αναλύετε την κατάσταση της αριστεράς που ενώνεται πίσω από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο;
Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο χρειάζεται έναν ηγέτη με νέα και αναγνωρισμένη πίστη. Το όνομα του Laurent Berger(Γνωστός συνδικαλιστής-ΣτΜ) θα μπορούσε να είχε επιβληθεί, αλλά δυστυχώς όχι στα μάτια του ενδιαφερόμενου. Παρά τις προσωπικές διαμάχες, την απουσία ενός αδιαμφισβήτητου ηγέτη και επανιδρυτικής σκέψης, η συμμαχία της αριστεράς καταφέρνει να αντιταχθεί, δικαιολογημένα, στην ηγεμονία του κέρδους και την ακραία ανισότητα ,συνδέοντας το πρόγραμμά της με τη ζωτική οικολογική μεταρρύθμιση που ξεχάστηκε από τα άλλα κόμματα.
Αν δεν υπάρχει πλέον αριστερή σκέψη, εξακολουθεί να υπάρχει μια αριστερή ευαισθησία στη χώρα που είναι ο κληρονόμος των σοσιαλιστικών (βελτίωση της κοινωνίας), κομμουνιστικών (αδελφότητα) και ελευθεριακών (ελευθερία των ατόμων) ιδεών. Αλλά, προς το παρόν, ζούμε σε μια στιγμή μεγάλης σύγχυσης όπου το RN ισχυρίζεται ότι είναι κοσμικό, δημοκρατικό, δημοκρατικό, φιλο-ιουδαϊκό και κατηγορεί την αριστερά για αντισημιτισμό.
Ένα μέρος της Ανυπότακτης Γαλλίας (La France Insoumise) έχει πολωθεί, όσον αφορά την κατάσταση στη Μέση Ανατολή.
Η φρίκη που νιώθουμε μπροστά στο μακελειό στη Γάζα, η συμπόνια για τον αποικιοκρατούμενο και καταπιεσμένο παλαιστινιακό λαό θα μπορούσε μερικές φορές να κατηγορηθεί άδικα για αντισημιτισμό. Η δυτική υποστήριξη σε ένα Ισραήλ που απειλείτο και ήταν απομονωμένο στις πρώτες δεκαετίες της ύπαρξης του συνεχίζεται, ενώ έχει γίνει η κυρίαρχη στρατιωτική και αποικιοκρατική δύναμη στη Μέση Ανατολή και δέχεται άνευ όρων βοήθεια από τις ΗΠΑ.
Οι Εβραίοι διώχθηκαν για αιώνες από τη Δύση και στη συνέχεια το Ισραήλ έγινε το προπύργιο της Δύσης. Την περιφρόνηση για τους Εβραίους διαδέχθηκε η περιφρόνηση για τους Άραβες. Ανήκω σε εκείνους τους ανθρωπιστές Εβραίους όπως ο Stéphane Hessel, ο Jérôme Lindon, ο Pierre Vidal-Naquet και σε εκείνους στο Ισραήλ που επικρίνουν την πολιτική της κυβερνήσής τους.
Από την άλλη, η Χαμάς ευνοήθηκε αρχικά από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου για να αποδυναμώσει την Παλαιστινιακή Αρχή. Είναι ένα θρησκευτικό, φανατικό κίνημα αντίστασης με τρομοκρατική συμπεριφορά. Οι καιροί είναι σκοτεινοί.
Καταφέρνετε ακόμα να ατενίζετε το μέλλον με ηρεμία;
Βρισκόμαστε σε μια εποχή στην οποία ο θρίαμβος της ψευδαίσθησης και του ψεύδους είναι μια μεγάλη ήττα για τη Γαλλία, την Ευρώπη και την ανθρωπότητα. Ήρθε η ώρα για μια νέα αντίσταση. Η προχθεσινή ήταν ενάντια στον ναζιστή κατακτητή, η χθεσινή ενάντια στην επιστροφή της παλιάς βαρβαρότητας του μίσους και της περιφρόνησης, που συνδέεται με τη νέα βαρβαρότητα του τυφλού υπολογισμού και του ανεξέλεγκτου κέρδους.
Η νέα αντίσταση είναι πρώτα απ’ όλα η αντίσταση του πνεύματος στα ψέματα, τις αυταπάτες και τη συλλογική υστερία πάνω στα οποία σερφάρει η ακροδεξιά στη Γαλλία και στην Ευρώπη και είναι αφιερωμένη στη δημιουργία οάσεων αδελφοσύνης. Η νέα αντίσταση παίρνει το μέρος του Έρωτα, της δημιουργικής δύναμης, ενάντια στον Πολέμο και τον Θάνατο και θέλει να σώσει το ανθρώπινο γένος από τον εαυτό του.
Δημοσιεύετε ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα γραμμένο στο τέλος του πολέμου το 1946, του οποίου ο τίτλος « Η χρονιά έχασε την άνοιξη της » ταιριάζει εκπληκτικά με τα τρέχοντα γεγονότα. Είναι ένας τίτλος που επιλέχθηκε σκόπιμα για αυτόν τον σκοπό;
Αυτός είναι ο αρχικός τίτλος από το 1947. Και αντηχεί, πράγματι, με το σήμερα. Εκείνη την εποχή, σκέφτηκα όλους τους αντιστασιακούς φίλους μου που σκοτώθηκαν ή πέθαναν στην εξορία, παίρνοντας ως τίτλο αυτή τη φράση του Περικλή που ανήγγειλε στους Αθηναίους τον θάνατο των νεαρών στρατιωτών τους κατά τη διάρκεια μιας μάχης και άρχιζε έτσι: «Ο χρόνος έχασε την άνοιξή του, η νεότητα έχασε το άνθος της».
Ο πόλεμος στις πύλες της Ευρώπης, η επιστροφή του ιμπεριαλισμού, της Ρωσίας, της Κίνας, η άνοδος της ακροδεξιάς στη Γαλλία και στην ήπειρο… Αισθάνεστε ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται;
Οι τραγωδίες διαδέχονται η μία την άλλη με διαφορές και κοινά χαρακτηριστικά. Αυτό που επαναλαμβάνεται είναι η ασυνειδησία και η υπνοβασία των κυβερνήσεων και των λαών όταν ζούμε και υποφέρουμε στον αγώνα δρόμου προς τις καταστροφές.
Στο μυθιστόρημά σας, ο χαρακτήρας που σας υποδύεται, ο Albert Mercier, λέει πριν από την έναρξη του πολέμου ότι είναι «ενάντια σε όλους τους φανατισμούς» και ότι «οι απόψεις ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή και το κλίμα, και όλοι τους έχουν την προκατάληψη και το λάθος ως πηγή τους». Θα λέγατε το ίδιο πράγμα και σήμερα;
Το νεαρό alter ego μου δεν είχε ακόμα την εμπειρία που απέκτησε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, τότε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Έζησε τη μεγάλη ψευδαίσθηση του κομμουνισμού όπως κι εγώ, και κατάλαβα μόνο το μεγάλο ψέμα στο οποίο είχα προσκολληθεί το 1948, από αηδία για τις στημένες (σταλινικές-ΣτΜ) δίκες.
Την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ήσασταν βαθιά αντιμιλιταριστής, ωστόσο τα γεγονότα αποδείχθηκαν ισχυρότερα από τις ατομικές βουλήσεις. Πιστεύετε ότι τα άτομα εξακολουθούν να είναι ανίσχυρα μπροστά στις αναταραχές του κόσμου;
Έχω γνωρίσει μερικούς, συμπεριλαμβανομένου και εμού, που έχουν μεταμορφωθεί από τις αναταραχές. Είμαι ειρηνιστής που έγινε αντιστασιακός. Έχω δει κομμουνιστές να γίνονται φασίστες όπως ο Jacques Doriot, βασιλόφρονες δεξιοί της Action française να γίνονται κομμουνιστές όπως ο Claude Roy. Απέκτησα την εμπειρία και την αντίσταση του νου μόνο στην ηλικία των 28 ετών και ελπίζω ότι είναι οριστική.
Εκείνη την εποχή, ενταχθήκατε στο Κόμμα του Μετώπου, έναν αριστερό σχηματισμό που απέρριπτε τόσο τον φασισμό όσο και την ευθυγράμμιση με τον κομμουνισμό της Μόσχας, έναν τρίτο δρόμο κατά κάποιο τρόπο. Υπάρχει σήμερα στο όλο και πιο κατακερματισμένο γαλλικό πολιτικό τοπίο;
Ναι, στα προπολεμικά χρόνια, πίστευα σε έναν τρίτο δρόμο. Σήμερα, πιστεύω στη ζωτική ανάγκη για ένα νέο μονοπάτι βασισμένο σε έναν νέο τρόπο σκέψης για τον κόσμο, τη ζωή, τον άνθρωπο και την ιστορία.
Ο φυσικός κόσμος, καθώς και ο βιολογικός και ανθρώπινος κόσμος, υπόκεινται στην αδυσώπητη σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων της ένωσης και εκείνων της σύγκρουσης και της καταστροφής. Είναι η αδιάκοπη πάλη ανάμεσα στον Έρωτα και τον Πόλεμο.
Δεν υπάρχουν μόνο ντετερμινισμοί στη φύση, αλλά δυνάμεις οργάνωσης και δημιουργίας, ορατές στην εξαιρετική ποικιλία φυτικών και ζωικών ειδών και ορατές στις τεχνικές και καλλιτεχνικές δημιουργίες της ανθρωπότητας.
Τέλος, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο λογικός – sapiens – είναι και παραληρηματικός – demens. Δεν είναι μόνο τεχνικός – faber – αλλά και αφοσιωμένος στους μύθους και τις θρησκείες. Δεν καθοδηγείται μόνο από το προσωπικό συμφέρον – homo œconomicus – αλλά μπορεί να εμψυχωθεί από το πνεύμα του να δίνεις ή να παίζεις.
Οποιαδήποτε πολιτική θα πρέπει να βασίζεται σε αυτή τη σύνθετη γνώση και να επεξεργάζεται το νέο μονοπάτι- το οποίο διατύπωσα στο βιβλίο μου The Way- που θα μπορούσε να μας σώσει από τον νεο-αυταρχισμό.
Πηγή: tvxs.gr
