Η πολιτική αφόρητης πίεσης που ασκεί σε όλα τα γεωπολιτικά θέματα ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ «διά της μέγγενης» έχει φέρει την Ευρώπη, και ειδικά τις Βρυξέλλες, αντιμέτωπη με μια οδυνηρή πραγματικότητα: η ελπίδα ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ παραμένει δεκτικός στην ευρωπαϊκή διπλωματική άποψη σχετικά με την Ουκρανία (και όχι μόνο) φαίνεται να καταρρέει.
Η νέα του προσέγγιση, σαφώς πιο επιθετική από την πρώτη του θητεία, αξιοποιεί την κρίση στην Ουκρανία ως βασικό μοχλό πίεσης, αποκαλύπτοντας και διευρύνοντας τις υπάρχουσες ρωγμές στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Όπως προκύπτει από αναλύσεις της αμερικανικής εφημερίδας The Washington Post, της βρετανικής εφημερίδας The Guardian και στοιχεία του Reuters και του ιστότοπου Foreign Policy, η δραματική εξέλιξη των γεγονότων, από την ομιλία του Τζέι Ντι Βανς στη πρόσφατη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, την κωμικοτραγική συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, μέχρι την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να διακόψει κάθε στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, έχει κλονίσει συθέμελα τις διατλαντικές σχέσεις.
Η απόσυρση της αμερικανικής υποστήριξης προς το Κίεβο δημιουργεί μια πρωτοφανή κρίση ασφαλείας που δοκιμάζει τα όρια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ επιχείρησε ανεπιτυχώς να διασπάσει την ΕΕ μέσω ενός εμπορικού πολέμου. Τώρα, η στρατηγική του έχει εξελιχθεί σε μια πολύ πιο σύνθετη προσέγγιση, με επίκεντρο την ασφάλεια της Ευρώπης και ειδικότερα το ζήτημα της Ουκρανίας.
Την Τετάρτη (5/3) ο διευθυντής της CIA, Τζον Ράτκλιφ, μιλώντας στο Fox Business, επιβεβαίωσε έμμεσα την απόφαση να περιοριστεί η παροχή αμερικανικών πληροφοριών στην Ουκρανία, αλλά άφησε να εννοηθεί ότι ήταν περιορισμένη σε έκταση και προσωρινή για να αναγκάσει όλες τις πλευρές να επιστρέψουν στις διαπραγματεύσεις: «Νομίζω ότι [παρά την παύση] θα συνεργαστούμε “ώμο με ώμο” με την Ουκρανία, όπως πρέπει, για να απωθήσουμε την επιθετικότητα που υπάρχει εκεί, αλλά [η παύση ήταν απαραίτητη] για να θέσουμε τον κόσμο σε καλύτερη θέση για να προχωρήσουν αυτές οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.»
Παράλληλα, στο ίδιο μοτίβο πίεσης, η διακοπή της οικονομικής και στρατιωτικής ενίσχυσης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία θα επαναξεταστεί, καθώς ο Τραμπ ενδέχεται να την αποκαταστήσει, εάν διευθετηθούν ειρηνευτικές συνομιλίες και ληφθούν μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, δήλωσε την Τετάρτη ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου Μάικ Γουόλτς, όπως μετέδωσε το Reuters.
«Νομίζω ότι αν μπορέσουμε να σταθεροποιήσουμε αυτές τις διαπραγματεύσεις και να προχωρήσουμε προς αυτές και, στην πραγματικότητα, να θέσουμε κάποια μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης στο τραπέζι, τότε ο πρόεδρος θα εξετάσει προσεκτικά την άρση αυτής της παύσης», δήλωσε ο Γουόλτς σε συνέντευξή του στο Fox News.
Είναι πλέον ορατό το πως η μακροχρόνια πεποίθηση περί στενής συμμαχίας μεταξύ Δυτικής Ευρώπης και ΗΠΑ, που αποτελούσε ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής σε πρωτεύουσες όπως το Βερολίνο, το Ελσίνκι, το Λονδίνο και η Ρώμη, δοκιμάζεται πλέον σε υπερθετικό βαθμό.
Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη για τον Κιρ Στάρμερ, ο οποίος επαινέθηκε για την ψύχραιμη προσέγγισή του στην προσπάθεια διατήρησης της αμερικανο-ευρωπαϊκής συμμαχίας υπέρ της κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Το έργο του περιπλέκεται από το γεγονός ότι ο βρετανικός στρατιωτικός, πολιτικός και διπλωματικός μηχανισμός έχει καταστήσει την υποστήριξη προς την Ουκρανία κεντρικό άξονα της πολιτικής του έναντι της Ρωσίας εδώ και μια δεκαετία.
Η στάση του Τραμπ αποτελεί σοβαρό πλήγμα όχι μόνο για τον Στάρμερ, αλλά και για την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι και όλους εκείνους που είχαν αναλάβει το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ Ευρώπης και Ουάσιγκτον. Παρά τις αντιξοότητες, επιμένουν ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να παραμείνουν σε διάλογο, προσπαθώντας να πείσουν τον Τραμπ ότι το βεβιασμένο χρονοδιάγραμμά του για κατάπαυση του πυρός ωφελεί αποκλειστικά τη Ρωσία.
Η Φινλανδία, ως νέο μέλος του ΝΑΤΟ που μοιράζεται σύνορα με τη Ρωσία, εκφράζει μέσω της υπουργού Εξωτερικών Ελίνα Βαλτόνεν μια ξεκάθαρη θέση: παρά τον Νατοϊκό προσανατολισμό της χώρας, δεν μπορεί να αποδεχθεί μια ειρήνη που ισοδυναμεί με υποταγή. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ειρήνη στην Ουκρανία χωρίς μια ισχυρή και κυρίαρχη Ουκρανία».
Η φινλανδική εμπειρία από τη γειτνίαση με τη Ρωσία είναι διαφωτιστική. Η Βαλτόνεν υπενθύμισε ότι από τις 14 χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, μόνο η Φινλανδία κατάφερε να διατηρήσει την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία της καθ’ όλη τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – αλλά και του Ψυχρού Πολέμου.
Η διπλωματική κοινότητα παραδέχεται ότι η ταχύτητα με την οποία κινείται ο Τραμπ σε σύγκριση με τη διαβουλευτική προσέγγιση της Ευρώπης αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.
Η προοπτική δημιουργίας ενός «συνασπισμού προθύμων» – υπό την ηγεσία ευρωπαίων ηγετών προσηλωμένων είτε στην ευρωπαϊκή αυτονομία είτε στην πρωτοκαθεδρία της Νατοϊκής συμμαχίας – παραμένει ασαφής.
Η συσσώρευση αποφάσεων του Τραμπ υπέρ της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένου του τερματισμού των κυβερνοεπιχειρήσεων εναντίον της και άλλων μέτρων που διευκολύνουν τους Ρώσους ολιγάρχες, έχει οδηγήσει τόσο το Λονδίνο όσο και το Παρίσι στο συμπέρασμα ότι είναι πλέον εξαιρετικά απίθανο οι ΗΠΑ να παράσχουν στρατιωτική υποστήριξη.
Η Ευρώπη καλείται πλέον να αποφασίσει εάν διαθέτει τους πόρους για να βοηθήσει την Ουκρανία χωρίς αμερικανική υποστήριξη. Η απειλή κατάσχεσης ρωσικών κρατικών τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων παραμένει ένα από τα λίγα διαθέσιμα μέσα πίεσης της Ευρώπης χωρίς τη συμμετοχή του Τραμπ.
Παράλληλα, η προσφορά του Ζελένσκι για κατάπαυση του πυρός αποσκοπεί στην αποδυνάμωση του ισχυρισμού του Τραμπ ότι επιδιώκει ατέρμονο πόλεμο.
Ωστόσο, η ελπίδα του Στάρμερ ότι ο Τραμπ, αν και αναξιόπιστος, θα μπορούσε να πειστεί, φαίνεται να σβήνει. Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα που απαιτεί επαναπροσδιορισμό της στρατηγικής της και ενδεχομένως μεγαλύτερη αυτονομία στα ζητήματα ασφάλειας και άμυνας.
Η επαναστρατιωτικοποίηση της Ευρώπης
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρουσίασε την Τρίτη ένα σχέδιο πέντε σημείων με την ονομασία «ReArm Europe», το οποίο, όπως είπε, θα μπορούσε να ξεκλειδώσει έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα χρόνια για την ανοικοδόμηση των οπλοστασίων, της αμυντικής βιομηχανικής και της συνολικής ασφάλειας της Ευρώπης, η οποία απειλείται ξαφνικά όχι μόνο από τα ανατολικά αλλά και από τα δυτικά.
«Βρισκόμαστε σε μια εποχή επανεξοπλισμού», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.
Συμφωνία Τραμπ-Πούτιν πιο σημαντική από συμφωνία με Ζελένσκι
Αλλά, όπως παρατηρεί το Foreign Policy, ίσως η σημαντικότερη εξέλιξη στο εγγύς μέλλον να μην είναι μια εμπορική-εταιρική συμφωνία του Τραμπ με τον Ζελένσκι για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της χώρας του, αλλά το ότι καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος επισπεύδει τα σχέδιά του να συνάψει συμφωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν για την Ουκρανία, ο «κίνδυνος» μιας αμερικανικής στροφής στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, δηλαδή αυτές να «επανεξεταστούν» φαίνεται υψηλός.
Ένα τέτοιο σενάριο θα άφηνε στην Ευρώπη την επιλογή να συνεχίσει μόνη της τις κυρώσεις – μια πρωτοφανής κατάσταση που θα προκαλούσε το ερώτημα αν τα μονομερή ευρωπαϊκά μέτρα θα είχαν μεγάλο αντίκτυπο στη Μόσχα. Η απάντηση είναι ναι, ειδικά αν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις επικεντρωθούν στο εμπόριο.
Επιχείρηση αποδυνάμωσης της ΕΕ από Τραμπ
Η απέχθεια του Τραμπ για την ΕΕ είναι καλά τεκμηριωμένη, όπως παρατηρεί και το Politico.
Έχει επανειλημμένα περιγράψει – λανθασμένα – την Ένωση ως έναν οργανισμό που δημιουργήθηκε «για να γαμ@@@@ τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Στο στόχαστρό του βρίσκονται επίσης άλλοι υπερεθνικοί οργανισμοί όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.
Οι πρώτες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του χαρακτηρίζονται από μια σειρά προκλητικών ενεργειών προς τις Βρυξέλλες. Η επίσκεψη του επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ στην Ουάσιγκτον συνοδεύτηκε από κλιμάκωση των δασμολογικών απειλών, ενώ ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ υπέστη μια πρωτοφανή διπλωματική προσβολή από τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.
Η κρίση μετατοπίζει το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες, όπως επισημαίνει ο Mujtaba Rahman, διευθυντής για την Ευρώπη στο think tank Eurasia Group. Οι θεσμοί της ΕΕ, αν και παραμένουν σημαντικοί, δεν είναι πλέον κρίσιμοι για την αποστολή, καθώς ηγέτες όπως ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Κιρ Στάρμερ αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες εκτός του θεσμικού πλαισίου της ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με ομοφωνία, αποδεικνύεται υπερβολικά διχασμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στην κλίμακα της κρίσης που προκαλεί ο Τραμπ σχετικά με την Ουκρανία.
Ο Τραμπ κλονίζει την ΕΕ όχι μόνο προσεγγίζοντας το Κρεμλίνο και ανατρέποντας τη δυτική συμμαχία, αλλά και παρεμβαίνοντας άμεσα στην εθνική πολιτική, υποστηρίζοντας την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων. Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι η διοίκηση Τραμπ επιδιώκει να προωθήσει εθνικιστικές λαϊκιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να καταστρέψει την προοδευτική ΕΕ.
Η νέα στάση του Τραμπ φαίνεται να αποκλείει κάθε ουσιαστικό διάλογο με τους αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η ακροδεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας έλαβαν επίσημη πρόσκληση στην ορκωμοσία του, μαζί με άλλους ακροδεξιούς Ευρωπαίους πολιτικούς.
ΠΗΓΗ: http://tvxs.gr
