*Της Αντιγόνης Ζούντα –
Επειτα από ένα δεκάμηνο χρωματικών… πειραμάτων στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, που έφεραν επιπλέον σύγχυση και αβεβαιότητα στα νοικοκυριά χωρίς να οδηγήσουν σε σοβαρή μείωση του κόστους και πιο σταθερές τιμές, η κυβέρνηση Ν.Δ. προαναγγέλλει αλλαγές και ένα νέο αλαλούμ βρίσκεται προ των πυλών για την επόμενη χρονιά.
Βασικό μέλημα της κυβέρνησης υπήρξε η ελευθερία της αγοράς, όχι το φθηνό ρεύμα για όλους. Γι’ αυτό άλλωστε επιμένει και στο αφήγημα των αποκλειστικώς εισαγόμενων κρίσεων, αρχή που αποτελεί τη βάση και για τις επόμενες κινήσεις της.
Φέτος εισήγαγε τα περίφημα χρωματιστά τιμολόγια με δομή και περίπλοκους μηχανισμούς που δεν διευκόλυναν τους καταναλωτές στην όποια επιλογή, ενώ η ουσία ήταν ότι συνέδεσε πλήρως τα κόστη της χονδρεμπορικής αγοράς με τα τιμολόγια λιανικής μεταφέροντας επισφάλειες, ρίσκα, έξτρα χρεώσεις και ό,τι άλλο βαραίνει τους παίκτες στις πλάτες των καταναλωτών. Και προς τούτο επανέφερε τη ρήτρα αναπροσαρμογής αναβαπτισμένη (ως «μηχανισμό διακύμανσης»).
Αυτό το σύστημα οδήγησε σε ένα νέο χάος, με τις τιμές να είναι απρόβλεπτες κάθε μήνα, τους παρόχους να διαμορφώνουν τιμολόγια κατά το δοκούν ενώ η χονδρεμπορική δίνει τον τόνο, και εντέλει η κυβέρνηση απέτυχε στο βασικό ζητούμενο αφού η ακρίβεια παραμένει, ιδίως δε τις περιόδους που οι ανάγκες και η ζήτηση είναι αυξημένες.
Το ειδικό τιμολόγιο
Μέσα στα νέα δεδομένα που έρχονται για το 2025 είναι η κατάργηση της υποχρεωτικότητας του πράσινου-ειδικού τιμολογίου που θεσμοθέτησε και υποστήριξε θερμά η κυβέρνηση για να μας εξασφαλίσει ότι «θα εξοικειωθούμε με την ανταγωνιστικότητα», σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του υπουργού ΠΕΝ, καθώς, αν και υπάγεται σε αυτό η πλειονότητα των καταναλωτών με ή χωρίς ενεργή επιλογή, απεδείχθη ότι είναι το ακριβότερο.
Ο φόβος που στην ουσία ομολόγησε η κυβέρνηση εφευρίσκοντας το συγκεκριμένο τιμολόγιο, βαδίζοντας πια στα άδυτα της αγοράς μετά το καθεστώς των άκριτων επιδοτήσεων των προμηθευτών, ήταν να μην εκτεθεί ξανά στην ανεξέλεγκτη χρήση της ρήτρας που η ίδια επέτρεψε κι έφερε απίστευτες ανατιμήσεις την περίοδο 2021-2022 γονατίζοντας τα νοικοκυριά.
Παρά το ότι η μεθοδολογία υπολογισμού που θεσμοθετήθηκε ήταν όμοια για όλους τους προμηθευτές, εντούτοις η διαμόρφωση των τελικών τιμολογίων ήταν εντελώς διαφορετική.
Ακόμα και το τρίμηνο Μάρτιος-Μάιος 2024, όταν η πορεία της χονδρεμπορικής τιμής επέτρεπε σοβαρές μειώσεις, μόνο 2-3 πάροχοι πρόσφεραν το συγκεκριμένο τιμολόγιο σε τιμή κάτω των 10 λεπτών/κιλοβατώρα. Τότε πολλοί μιλούσαν με ενθουσιασμό για επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα απομονώνοντας τιμές και μήνες, όμως σωρευτικά κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Για παράδειγμα, το πράσινο τιμολόγιο της ΔΕΗ, στο οποίο βρίσκεται η πλειονότητα των νοικοκυριών, στο 10μηνο 2024 δεν έπεσε ποτέ σε μονοψήφιο νούμερο και κινήθηκε κατά μέσο όρο στα 13,152 λεπτά, όταν προ ενεργειακής κρίσης (έως πρώτο εξάμηνο 2021) ήταν στα 11 λεπτά, ενώ μέχρι τον Σεπτέμβριο 2019 ήταν στα 9,26 λεπτά (αύξηση +19,5% και +42%, αντίστοιχα).
Η «ψαλίδα» μεταξύ χονδρεμπορικής και λιανικής παραμένει μεγάλη, όπως και κατά την περίοδο της κρίσης του αερίου, διατηρώντας την ακρίβεια και μάλιστα χωρίς να συνυπολογίζονται οι μεγάλες αυξήσεις στα πάγια και στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις που βαρύνουν το σύνολο του λογαριασμού.
Μεσημβρινό «νυχτερινό»
Καθώς οι τιμές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα ενώ η ηλεκτροπαραγωγή αλλάζει, η κυβέρνηση επανεφευρίσκει το μειωμένο «νυχτερινό» τιμολόγιο, που εδώ και χρόνια έχει ξεχαστεί, διαφοροποιώντας το ωράριο ισχύος του.
Χωρίς να έχει οριστικοποιηθεί ακόμα το ακριβές διάστημα (ώρες, χειμερινό/θερινό), έχει ανακοινωθεί ότι θα δημιουργηθούν δύο ζώνες κατανάλωσης με φθηνότερες τιμές 10 π.μ.-3 μ.μ., ανάλογα με την εποχή, και πολλές ώρες το σαββατοκύριακο, όταν το χονδρεμπορικό κόστος είναι χαμηλότερο λόγω της ημερήσιας υπερπαραγωγής των ΑΠΕ. Βέβαια, μένει να φανεί πόσο επαρκές θα είναι και το οικονομικό κίνητρο για μετατόπιση των ωρών χρήσης από τους καταναλωτές, άσκηση που θα φανεί χρήσιμη και στο μέλλον, όταν και όποτε εγκατασταθούν στα νοικοκυριά «έξυπνοι» μετρητές και θα παρέχονται τα λεγόμενα δυναμικά τιμολόγια.
Ομως, έτσι κι αλλιώς το μειωμένο «νυχτερινό» έχει εγκαταλειφθεί από τις εταιρείες εδώ και καιρό και με εξαίρεση δύο προμηθευτές, η πλειοψηφία προσφέρει ενιαία τιμή για όλες τις ώρες κατανάλωσης.
Σε κάθε περίπτωση, οι ζωνικές χρεώσεις δεν απευθύνονται στο σύνολο των νοικοκυριών, καθώς αφορούν περίπου 1,5 εκατ. οικιακούς καταναλωτές οι οποίοι διαθέτουν ακόμη τα παλιά «διπλά» ρολόγια (πλέον είναι εκτός αγοράς) και ένα μεγάλο μέρος αυτών δεν θα μπορεί να αξιοποιήσει τα μεσημβρινά ωράρια μειωμένων χρεώσεων, αφού τις ώρες εκείνες οι εργαζόμενοι βρίσκονται εκτός σπιτιού. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πρόσφατα ο αρμόδιος υπουργός ΠΕΝ εστίασε μόνο σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού που δυνητικά είναι στο σπίτι το μεσημέρι (συνταξιούχοι, ΑμεΑ, επαγγελματίες με εποχική απασχόληση, νοικοκυριά με μωρά κ.λπ.).
Ασταθή σταθερά
Τα σταθερά-μπλε τιμολόγια ξεκίνησαν ως η ακριβότερη επιλογή, όμως στη συνέχεια κάποιες εταιρείες πρόσφεραν πιο δελεαστικές τιμές μειώνοντας παράλληλα τη διάρκεια της σταθερότητας, π.χ. στους 6 μήνες, έναντι των 12 μηνών που ήταν το βασικό χαρακτηριστικό αυτών των προγραμμάτων έως τις αρχές του τρέχοντος έτους, προκαλώντας νέα σύγχυση στους καταναλωτές. Τελικά, με Υπουργική Απόφαση και αυτά τα μικρότερης διάρκειας σταθερά εντάχθηκαν στη μπλε χρωματική σήμανση.
Σήμερα προβάλλεται ότι λόγω της ανάγκης προσαρμογής σε νέα ευρωπαϊκή Οδηγία τα σταθερά τιμολόγια πρέπει να είναι τουλάχιστον 12μηνης διάρκειας, οπότε τα μικρότερης διάρκειας δεν θα λέγονται πλέον μπλε-σταθερά, αλλά θα μετακινηθούν στα κυμαινόμενα-κίτρινα (ως μεικτά).
Πολύς θόρυβος χωρίς λόγο, αφού η χρωματική σήμανση δεν αποτελεί συστατικό της ευρωπαϊκής Οδηγίας, αλλά δεδομένου ότι πρόκειται για εθνική «πατέντα», προφανώς η ελληνική αγορά θα συμμορφωθεί το πιθανότερο με τον δικό της μοναδικό τρόπο. Το θέμα είναι σε ποιο ύψος θα διαμορφωθούν οι τιμές σε αυτά τα υποχρεωτικά 12μηνα σταθερά προϊόντα, αν θα βρεθούν δηλαδή ξανά μεταξύ των ακριβότερων προσφερόμενων τιμολογίων των εταιρειών.
Πάντως, κατά το ΥΠΕΝ, θα χρειαστεί χρόνος για την ενθάρρυνση των σταθερών τιμολογίων, όπως γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη…
ΠΗΓΗ: avgi.gr
