Τη στιγμή που οι εξελίξεις στην Ουκρανία λίγο έως πολύ έχουν περιοριστεί σε τοπικές μεν, γιγαντιαίες δε μάχες, ένας αγώνας έχει ξεκινήσει ώστε να αρθεί ο αποκλεισμός στο λιμάνι της Οδησσού από τις νάρκες και τα πολεμικά πλοία. Σκοπός της όλης επιχείρησης είναι η διά θαλάσσης μεταφορά των ουκρανικών σιτηρών προς τον αναπτυσσόμενο κόσμο που απειλείται με λιμό.
Προϋπόθεση η άρση των δυτικών κυρώσεων
Η επισιτιστική κρίση έχει προκληθεί τόσο εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων στη μεταφορά των ρωσικών και λευκορωσικών λιπασμάτων όσο και λόγω του ναυτικού αποκλεισμού των ουκρανικών λιμανιών από τον ρωσικό στόλο. Συν τοις άλλοις, η Μόσχα και μια σειρά από χώρες με προεξάρχουσα την Ινδία έχουν προχωρήσει σε δέσμευση των εξαγωγών των σιτηρών, αν και για διαφορετικούς λόγους η καθεμία.
Η επίτευξη συναίνεσης με το Κρεμλίνο προϋποθέτει την άρση των δυτικών κυρώσεων ή τουλάχιστον ενός μέρους από αυτές. Οποιαδήποτε άλλη φόρμουλα μοιραία θα κλιμάκωνε τον πόλεμο έξω από την Ουκρανία.
Αυτό διότι το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες μέχρι πρότινος οραματίζονταν ανθρωπιστικές αρμάδες να εισέρχονταν στο λιμάνι της Οδησσού υπό την προστασία της δυτικής αεροπορίας και της ουκρανικής πυραυλικής ασπίδας, να φόρτωναν το σιτάρι και τέλος να επέστρεφαν νικήτριες. Οι εικόνες αυτές βέβαια ανήκουν στη σφαίρα είτε της φαντασίας είτε της μακρινής ιστορίας. Πάνε οι εποχές που οι δυτικές κανονιοφόροι μπορούσαν να πλέουν στα νερά της Μαύρης θάλασσας φτάνοντας έως τα λιμάνια της Κριμαίας.
Μια άλλη λύση που προτάθηκε από το Κρεμλίνο ήταν η μεταφορά των σιτηρών από την Οδησσό προς τα ρωσικά λιμάνια της Μαύρης θάλασσας. Οι Ουκρανοί μαζί με τη Δύση την απέρριψαν μονομιάς, οπότε η χρήση του λιμανιού της Οδησσού είναι μονόδρομος. Η Μόσχα επειδή δεν θέλει να απομονωθεί από κράτη της Μέσης Ανατολής που αγοράζουν τα ουκρανικά αγροτικά προϊόντα, θέλει να αποδείξει ότι συζητά μια φόρμουλα συνεννόησης αλλά το Κίεβο προβάλλει κωλύματα.
Το κλειδί της Αγκυρας, η ανησυχία του Κιέβου
Κατά συνέπεια, μια λύση θα πρέπει να συμπεριλάβει πέραν της Ρωσίας τόσο την Τουρκία όσο και την Ουκρανία. Την Αγκυρα επειδή κρατάει τα «κλειδιά» των στενών και το Κίεβο γιατί έχει ναρκοθετήσει τις προσβάσεις στα λιμάνια. Ομως ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, που προσπαθεί να αποσπάσει τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από το ΝΑΤΟ, προκρίνει μια λύση που θα αναδεικνύει την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη για τη μεταφορά των σιτηρών.
Ο Ερντογάν αποζητώντας να έχει ειδικό ρόλο έχει φτάσει σε επίπεδο αμοιβαίας κατανόησης με τον Ρώσο ομόλογό του και μένει μια «συμφωνία κυρίων» με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος τον εμπιστεύεται εξαιτίας της τουρκικής στρατιωτικής υποστήριξης που απολαμβάνει. Βέβαια το Κίεβο θα πρέπει να αναλάβει ένα ρίσκο αποναρκοθετώντας το λιμάνι της Οδησσού, αφού θα το εκθέσει σε πιθανή ρωσική εισβολή. Για αυτό τον λόγο η Μόσχα είναι πρόθυμη να συζητήσει την παροχή ακόμη και γραπτών εγγυήσεων. Πάντως το Κίεβο φαίνεται διστακτικό ως προς αυτό το ενδεχόμενο, διότι θεωρεί ότι οι ρωσικές υποσχέσεις δεν έχουν καμία αξία.
Στον αντίποδα, εάν τα σιτηρά όντως μεταφερθούν, τόσο η ουκρανική όσο και η ρωσική κυβέρνηση θα χάσουν ένα ισχυρό εργαλείο πίεσης προς τη Δύση, η οποία φοβάται νέο γύρο αναταραχών στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, αφού πέραν της επισιτιστικής επάρκειας υπάρχει και το ζήτημα του κόστους των τροφίμων. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, μπορεί να οδηγήσει σε τελείως νέα μονοπάτια τις επερχόμενες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις.
*Του Κωνσταντίνου Βενάκη στο documentonews.gr
