*Γράφει ο Γιάννης Μυλόπουλος – Αυτοδιοίκηση είναι η διοίκηση χωρίς εξαρτήσεις. Ο θεσμός της περιφερειακής αυτοδιοίκησης επομένως, είναι ο θεσμός της διοίκησης της περιφέρειας από εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών, χωρίς ουσιαστική ανάμιξη του κράτους.
Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχουν αποκεντρωμένοι θεσμοί γι’ αυτό και δεν έχουμε ουσιαστική περιφερειακή αυτοδιοίκηση. Οι περιφέρειες διοικούνται απευθείας από το κράτος, το οποίο παίρνει όλες τις μεγάλες αποφάσεις.
Οι μόνες περιπτώσεις που οι περιφέρειες καλούνται να αναλάβουν οι ίδιες την ευθύνη της διοίκησής τους, είναι όταν το κράτος ψάχνει για εξιλαστήρια θύματα και τους ρίχνει την ευθύνη.
Κορυφαίο παράδειγμα οι δασικές πυρκαγιές.
Η αρμοδιότητα της πρόληψης και της κατάσβεσης των πυρκαγιών έχει αφαιρεθεί από τις καθ’ ύλη αρμόδιες και εξειδικευμένες δασικές υπηρεσίες που ανήκουν στις περιφέρειες. Των οποίων ο ρόλος έχει υποβαθμιστεί και η στελέχωση έχει αποδυναμωθεί.
Το βάρος της ευθύνης της δασοπυρόσβεσης το σηκώνει πλέον η πυροσβεστική υπηρεσία που ανήκει στην κεντρική κυβέρνηση.
Με αποτέλεσμα το μυαλό και η καρδιά του κέντρου επιχειρήσεων για τις φωτιές στη Ρόδο ή στην Αλεξανδρούπολη να βρίσκεται στην Αθήνα.
Με τις καθ’ ύλη αρμόδιες περιφερειακές δασικές υπηρεσίες, που γνωρίζουν τα δάση σπιθαμή προς σπιθαμή και κατέχουν την επιστήμη της έγκαιρης πρόληψης, της αποφυγής και του μετριασμού των συνεπειών των πυρκαγιών, να μην έχουν κανένα ρόλο.
Από αυτό και μόνο καταλαβαίνει κανείς γιατί οι φωτιές σβήνουν μόνες τους, όταν φτάσουν στις παραλίες. Αφού το κρίσιμο διάστημα πριν φουντώσει η πυρκαγιά, τότε που ακόμη μπορεί να ελεγχθεί, οι τοπικές κοινωνίες αντί να συμβάλουν στην έγκαιρη κατάσβεση, καλούνται να εγκαταλείψουν τα χωριά και τους οικισμούς τους.
Κάθε φορά που το συγκεντρωτικό αυτό μοντέλο δασοπυρόσβεσης αποτυγχάνει, δηλαδή σχεδόν πάντοτε, οι ευθύνες πέφτουν στην αυτοδιοίκηση. Είτε γιατί δεν μερίμνησε εγκαίρως για τον καθαρισμό των δασών, με τα ελάχιστα όμως κρατικά κονδύλια να έχουν φτάσει κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, είτε γιατί ο φιλοκυβερνητικός περιφερειάρχης Αττικής, ο ίδιος που άλλοτε κατηγορούσε την προκάτοχό του για κορυφαίες ευθύνες στην καταστροφή στο Μάτι, χόρευε ζεϊμπέκικο την ώρα που η περιφέρειά του καίγονταν.
Χαρακτηριστική του… ενδιαφέροντος της κυβέρνησης για την προσαρμογή στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης είναι η κατανομή των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης. Με μόλις 185 εκατομμύρια ευρώ, από τις δεκάδες δις που μοιράζονται, να πηγαίνουν στην πρόληψη των πυρκαγιών.
Και από αυτά, τον φετινό καταστροφικό Ιούλιο, μόλις 950 χιλιάδες ευρώ είχαν ήδη κατανεμηθεί.
Και δεν είναι μόνο το κορυφαίο ζήτημα της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και της διαχείρισης των φυσικών κινδύνων και των φυσικών καταστροφών, που ενώ θα έπρεπε να αποτελεί κορυφαία ευθύνη της αυτοδιοίκησης, αποτελεί αρμοδιότητα ενός συγκεντρωτικού και γι’ αυτό αναποτελεσματικού κράτους.
Είναι και που η πολιτική της διαχείρισης των δημόσιων αγαθών και του δημόσιου χώρου στις περιφέρειες, αποτελεί πλέον κεντρική πολιτική επιλογή.
Με τα μέχρι πρότινος ευαίσθητα και πολύτιμα οικοσυστήματα που προστατεύονταν από ευρωπαϊκές οδηγίες να εκχωρούνται σήμερα σε ιδιώτες, χωρίς τη δυνατότητα αντίδρασης της περιφερειακής αυτοδιοίκησης. Η οποία, στις περισσότερες περιπτώσεις που η πλειοψηφία του περιφερειακού συμβουλίου ανήκει στον ίδιο πολιτικό χώρο με την κυβέρνηση, κάνει τα στραβά μάτια ή και χειροκροτεί τις καταστροφικές για τον τόπο επιλογές των ιδιωτικοποιήσεων που εκμεταλλεύονται τα δημόσια αγαθά με σκοπό την κερδοφορία.
Κι ακόμη, ποιος ο ρόλος της περιφερειακής αυτοδιοίκησης σήμερα στον περιορισμό της ακρίβειας και ποιος ο ρόλος της στους ανύπαρκτους ελέγχους της κερδοσκοπίας στις αγορές;
Πότε περιφερειακή αυτοδιοίκηση προστάτευσε τους πολίτες της περιφέρειας από την αισχροκέρδεια των μεγάλων ενεργειακών επιχειρήσεων, των επιχειρήσεων καυσίμων και των σούπερ μάρκετ;
Αλλά και στις υποδομές και στα δημόσια έργα, όπως και στην προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς, ποιος είναι σήμερα ο ρόλος της περιφερειακής αυτοδιοίκησης;
Τι έκανε η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, για παράδειγμα, για την αδικαιολόγητη καθυστέρηση του μετρό της Θεσσαλονίκης; Πότε μίλησε, πότε διαμαρυρήθηκε και πότε πίεσε;
Τι έκανε η περιφέρεια όταν ο πρωθυπουργός το 2019, ως μη όφειλε αφού δεν είχε ούτε τεχνική τεκμηρίωση, ούτε όμως και τεχνική εισήγηση, άλλαζε από βήματος ΔΕΘ τον μέχρι τότε σχεδιασμό του μετρό της Θεσσαλονίκης; Με συνέπεια το έργο να καθυστερήσει άλλα 5 χρόνια, ο προϋπολογισμός του να επιβαρυνθεί άλλα 100 εκατομμύρια ευρώ, λόγω των αποζημιώσεων που η άφρων αυτή απόφαση επέσυρε κι ακόμη, ένα μοναδικό μνημείο πολιτισμού, δείγμα της συνέχειας του κλασσικού, του ρωμαϊκού και μετά του βυζαντινού πολιτισμού στη Μακεδονία, να καταστραφεί και να χάσει την ακεραιότητα και την αυθεντικότητά του;
Που ήταν η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας όταν συνέβαινε η εκτός πνεύματος περιφερειακής αυτοδιοίκησης ολέθρια πρωτοβουλία του πρωθυπουργού που καθυστέρησε ένα έργο πνοής για την κυκλοφορία και το περιβάλλον στην περιοχή, που επιβάρυνε τα δημόσια ταμεία σε εποχή οικονομικής ανέχειας και που κατέστρεψε ένα μνημείο πολιτισμού;
Και που είναι η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας να διεκδικήσει τις επεκτάσεις του μετρό δυτικά και προς αεροδρόμιο, που από το 2019 έχουν ξεχαστεί;
Που ήταν η περιφέρεια να αντιδράσει και να διεκδικήσει την επίσπευση του μετρό, την υλοποίηση των επεκτάσεών του και τον σχεδιασμό ενός προαστιακού σιδηροδρόμου στην Κεντρική Μακεδονία που θα λύσει τα αναπτυξιακά, τα κυκλοφοριακά και τα περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής;
Που ήταν η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας όταν, αντί να διεκδικήσει όλα αυτά, συναινούσε στην εκτέλεση του flyover, αντιδρώντας για την τιμή των όπλων μόνο για την όχληση κατά την κατασκευή του;
Που ήταν η περιφέρεια να εξηγήσει ότι το έργο θα αποδειχθεί αχρείαστο, ενόψει της λειτουργίας του μετρό, το οποίο θα μειώσει καθοριστικά την κυκλοφορία των ΙΧ αυτοκινήτων στους δρόμους και στην περιφερειακή;
Στις επερχόμενες περιφερειακές εκλογές το μεγάλο ζητούμενο είναι η διεκδίκηση της ενίσχυσης του ρόλου της περιφερειακής αυτοδιοίκησης.
Η περιφέρεια πρέπει να πάψει να αποτελεί επέκταση της κεντρικής διοίκησης.
Και βέβαια για να λειτουργήσει η αυτοδιοίκηση, ο θεμελιώδης αυτός θεσμός για τη δημοκρατία, πρέπει οι περιφέρειες να πάψουν να είναι απλοί θεατές, εκτελεστές και χειροκροτητές της κυβερνητικής πολιτικής.
Οι περιφέρειες πρέπει να γίνουν ανάχωμα των καταστροφικών πολιτικών της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων αγαθών και του δημόσιου χώρου, όπως και ανάχωμα των πολιτικών της φτώχειας για τους πολλούς και του κέρδους για τους λίγους.
Η περιφερειακή αυτοδιοίκηση πρέπει να λειτουργεί σαν θεσμικό αντίβαρο στην κεντρική διοίκηση και όχι σαν εκτελεστικό της όργανο.
Η υπονόμευση του ρόλου της αυτοδιοίκησης και η υπαγωγή της στις επιλογές της κεντρικής κυβέρνησης κινδυνεύει να μετατρέψει το δημοκρατικό πολίτευμα σε ολοκληρωτικό καθεστώς.
Αυτό είναι το διακύβευμα των περιφερειακών εκλογών και γι’ αυτό πρέπει να δώσουμε τον επόμενο μεγάλο πολιτικό αγώνα.
*Ο Γιάννης Α. Μυλόπουλος είναι Καθηγητής, πρώην Πρύτανης ΑΠΘ, Υποψήφιος Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας με τον ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: tvxs.gr
