Η γενιά των millennials είναι η πρώτη γενιά της κρίσης. Είναι τα παιδιά που μεγαλώνοντας είδαν να καταρρέουν τριγύρω τους τα πάντα. Η υπόσχεση που τους έδωσε η γενιά των γονιών τους ήταν πως αυτοί θα ζήσουν καλύτερα απ’ ό,τι έζησε ποτέ οποιαδήποτε γενιά στην Ιστορία. Και γιατί όχι, άλλωστε; Όταν γεννιόντουσαν, η παγκόσμια επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού έταζε ανάπτυξη, δουλειές, κοινωνική και οικονομική ανέλιξη.
Η κατάρρευση της Lehman Brothers και η εξάπλωση της κρίσης στην Ευρώπη που σήμανε την έναρξη της καταστροφικής μνημονιακής περιόδου στην Ελλάδα γκρέμισαν τα όνειρα και την προοπτική της πιο μορφωμένης, καταρτισμένης και πολλά υποσχόμενης γενιάς που υπήρξε.
H GenZ είναι τα παιδιά της κρίσης. Μεγάλωσαν και ενηλικιώθηκαν με δεδομένη την αβεβαιότητα και την πραγματικότητα της οικονομικής κατάρρευσης. Η ματαίωση και η κατάρρευση των προσδοκιών, οι αλλεπάλληλες κρίσεις, από την οικονομία στην πανδημία και σήμερα στον πόλεμο, διαμορφώνουν μια κοινή ταυτότητα για τους νέους και τις νέες 17-34 ετών.
Την ευρύτερη γενιά που βρίσκεται χωρίς προοπτική, που αδυνατεί να βρει δουλειά, αξιοπρεπή μισθό και κατοικία. Μια γενιά που πολιτικοποιείται και ενδιαφέρεται για τα κοινά, ανανοηματοδοτώντας τις παραδοσιακές ιδεολογικές προσεγγίσεις και την πολιτική-κομματική οργάνωση όπως αυτές διαμορφώθηκαν και παγιώθηκαν όλες τις προηγούμενες δεκαετίες.
Χρήσιμο εργαλείο
H έρευνα που διεξήγαγε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς με την Prorata συνιστά ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να κατανοήσουμε τι και πώς σκέφτεται η νέα γενιά, τι αγωνίες και τι φόβους έχει, αλλά και τι αιτήματα διαμορφώνει. Αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι η οργάνωση και οι όροι ζωής σε σχέση με 20 χρόνια πριν έχουν μεταβληθεί άρδην. Για παράδειγμα, το 41,4% ζει στο πατρικό με τους γονείς.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα έξοδα μιας κατοικίας σχεδόν ένας στους τρεις νέους 25-34 ετών, εκ των οποίων μάλιστα το 32,5% εργάζεται. Αν σε αυτό προσθέσουμε ότι το 72,2% απαντά ότι στηρίζεται οικονομικά από την οικογένειά του, σε σταθερή ή περιστασιακή βάση, γίνεται φανερό πως μιλάμε για μια γενιά που διαβιοί με όρους επιβίωσης και χωρίς ορατή προοπτική διεξόδου.
Εξάλλου, 6 στους 10 δεν νιώθουν καμία ασφάλεια για το μέλλον, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι το 2020 το 46% δήλωνε αρκετά σίγουρο για το μέλλον, ποσοστό που κατρακυλά στο 35% το 2022.
Με βάση τα παραπάνω, μοιάζει απολύτως λογικό πως οι τρεις παράγοντες που προκαλούν ανησυχία στους νέους και στις νέες είναι οι χαμηλοί μισθοί και οι συνθήκες εργασίας (65,3%), η έλλειψη στέγης και τα ακριβά ενοίκια (30,4%) και η ανεργία (29,5%). Εξίσου λογικό μοιάζει το γεγονός ότι τα συναισθήματα που κυριαρχούν είναι απογοήτευση (45,3%), θυμός (42,5%) και απελπισία (30,9%).
Ως εκ τούτου, η αύξηση του κατώτατου μισθού, η οικονομική στήριξη και η στεγαστική πολιτική -επιδότηση ενοικίων, δανείων κ.λπ.- αναδεικνύονται ως κορυφαία αιτήματα, προγραμματικού χαρακτήρα και στρατηγικής.
Κλισέ που επανέρχεται
Οι νέοι δεν ασχολούνται με την πολιτική” είναι το κλισέ που τείνει συχνά να επανέρχεται, το οποίο ωστόσο καταρρίπτεται με θόρυβο αφού 8 στους 10 απαντούν ότι ενδιαφέρονται πολύ και αρκετά για την πολιτική, ενώ δηλώνουν ότι ψήφισαν στις εκλογές του 2019. Τόσο στην προηγούμενη ψήφο όσο και στην κομματική εγγύτητα στην πλειοψηφία των νέων ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίζει τη μερίδα του λέοντος, ενώ είναι ξεκάθαρη η προοδευτική τοποθέτησή τους, αριστερά και κεντροαριστερά του πολιτικού φάσματος.
Στο πλαίσιο της επανανοηματοδότησης των ιδεολογιών, ενώ ένα μεγάλο κομμάτι τοποθετεί τον εαυτό του στην Αριστερά (17,2%) και την Κεντροαριστερά (24,2%), επίσης μια σημαντική μερίδα θεωρεί ότι η διάκριση Αριστερά-Δεξιά δεν έχει πλέον νόημα (22,8%). Τάση που παρουσιάζει ομοιότητες με τις ΗΠΑ, όπου οι νέοι ψηφοφόροι στήριξαν το πρόγραμμα της ριζοσπαστικής τάσης των Δημοκρατικών.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι έναν χρόνο πριν το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 30%. Η ανάδειξη της σημασίας του κοινωνικού κράτους και του ισχυρού ΕΣΥ, η όξυνση των ανισοτήτων, η ανάγκη κρατικής παρέμβασης και ρύθμισης, για παράδειγμα στο ζήτημα της ΔΕΗ, αλλά και οι καταστροφικές συνέπειες της νεοφιλελεύθερης εμμονής επανέφεραν στο προσκήνιο την παραδοσιακή αντίθεση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι οι δημοφιλέστερες ιδεολογίες είναι ο σοσιαλισμός και ο πατριωτισμός, με πλήρη απόρριψη του ναζισμού και του εθνικισμού. Ταυτόχρονα, φαίνεται πως το παραδοσιακό μοντέλο κομματικής ένταξης και οργάνωσης απορρίπτεται από τη νέα γενιά, που αναζητεί νέους τρόπους ενασχόλησης, προκρίνοντας τη λογική του φίλου και υποστηρικτή, ροή πληροφορίας και ενημέρωσης, συμμετοχή σε ψηφοφορίες αλλά και σε δράσεις.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οι νέες και οι νέοι ζητούν από ένα κόμμα να έχει προτάσεις για τη ζωή τους και στελέχη που εμπνέουν.
*Ρεπορτάζ του Σπύρου Ραπανάκη στην εφημερίδα “Η ΑΥΓΗ της Κυριακής”
*Φωτογραφία left.gr
