Με στόχο την προστασία της ενημέρωσης και την υπεράσπιση της δημοσιογραφίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε για πρώτη φορά ένα κοινό πλαίσιο-Κανονισμό για 27 διαφορετικά συστήματα μέσων ενημέρωσης σε 27 χώρες προκειμένου να λειτουργήσουν προς το συμφέρον των πολιτών. Η έγκριση του Κανονισμού, που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (European Media Freedom Act), πριν από λίγες μέρες ισχύει άμεσα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως το μεγαλύτερο μέρος του θα τεθεί σε ισχύ 15 μήνες μετά τη δημοσίευσή του στην επίσημη εφημερίδα, δηλαδή μέχρι το τέλος του 2025.
Στην πραγματικότητα, επιχειρεί να επιβάλει στα κράτη-μέλη να προστατεύουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και να απέχουν από κάθε μορφή παρέμβασης στην ειδησεογραφία. Η υποχρεωτική υιοθέτηση του Κανονισμού από την ελληνική κυβέρνηση θα είναι πραγματικά μια πρόκληση, καθώς έχει κακοποιήσει τον Τύπο όσο κανένας στη Μεταπολίτευση: στην Ελλάδα τα ΜΜΕ μπορεί να είναι «ελεύθερα», δεν είναι όμως και ανεξάρτητα από την πολιτική επιρροή της κυβέρνησης.
Η Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης επιχειρεί να τονώσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία, να προστατεύσει τους δημοσιογράφους και για πρώτη φορά να ρυθμίσει τα διαφορετικά οικοσυστήματα πληροφόρησης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτοντας κοινές υποχρεώσεις και δικαιώματα για τα ΜΜΕ, τις μεγάλες πλατφόρμες και για τα κράτη.
Επιχειρεί να διασφαλίσει τη συντακτική ανεξαρτησία, την πολυφωνία, την προστασία των πηγών των δημοσιογράφων και την προστασία από παρακολουθήσεις, την προστασία από την ασυδοσία που παρουσιάζουν οι μεγάλες πλατφόρμες, ευνοεί τη διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ΜΜΕ και τη διαφάνεια των κρατικών κονδυλίων διαφήμισης και ενισχύσεων, την τόνωση των ανεξάρτητων και ρυθμιστικών Αρχών για τα ΜΜΕ, την ενίσχυση των δημόσιων τηλεοράσεων, την αποθάρρυνση της συγκέντρωσης.
Για να τα πετύχει όλα αυτά, προβλέπει την ενίσχυση των ανεξάρτητων φορέων εποπτείας, διαδικασία παρακολούθησης για την εφαρμογή της Πράξης και υποχρεωτική δημοσίευση ετήσιων εκθέσεων προόδου προκειμένου να εκτίθενται στον δημόσιο έλεγχο. Επιπλέον, ιδρύει ειδικό οργανισμό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης (European Board for Media Services), το οποίο θα επιβλέπει την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας στα κράτη-μέλη. Ειδικότερα, προβλέπεται:
Για την ανεξαρτησία των κρατικών τηλεοράσεων: Προκειμένου τα δημόσια ΜΜΕ (π.χ. ΕΡΤ, ΑΠΕ-ΜΠΕ) να παραμένουν πολιτικά ανεξάρτητα, πολυφωνικά και αμερόληπτα, οι πρόεδροι και τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων τους θα πρέπει να επιλέγονται με διαφανείς και αμερόληπτες διαδικασίες και για επαρκώς μεγάλες θητείες. Δεν επιτρέπεται η απομάκρυνσή τους πριν από τη λήξη της θητείας τους, εκτός αν δεν πληρούν πλέον τα επαγγελματικά κριτήρια. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης πρέπει να χρηματοδοτούνται με διαφανή και αντικειμενικό τρόπο και η χρηματοδότησή τους θα πρέπει να είναι βιώσιμη και σταθερή. Ορίζεται από την κυβέρνηση ανεξάρτητος φορέας ή μηχανισμός για την παρακολούθηση της εφαρμογής των παραπάνω ρυθμίσεων και τα αποτελέσματα δημοσιεύονται.
Αν και η Ελλάδα πληροί το κριτήριο της σταθερής χρηματοδότησης της ΕΡΤ μέσω του ανταποδοτικού τέλους, έχει υπάρξει έντονη συζήτηση για τον τρόπο διορισμού της διοίκησης της ΕΡΤ (ενδεχομένως από ένα ανεξάρτητο ή πιο αντιπροσωπευτικό όργανο), η οποία θα μπορούσε να συμβάλει στην ανεξαρτησία και στην πολυφωνία της δημόσιας τηλεόρασης. Στο παρελθόν επίσης έχουν γίνει συζητήσεις για την ίδρυση ενός «εποπτικού συμβουλίου» των δημόσιων ΜΜΕ κατά το πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Για τη διαφάνεια της κρατικής διαφήμισης και των ενισχύσεων. Οι δημόσιες Αρχές οφείλουν να κατανέμουν τα διαφημιστικά τους κονδύλια με ανοιχτές αναλογικές διαδικασίες, χωρίς διακρίσεις και με διαφανή κριτήρια. Οφείλουν να δημοσιοποιούν σε ετήσια βάση τις δημόσιες δαπάνες τους για κρατική διαφήμιση: σε ποια μέσα, ποιων ομίλων, τι ποσά δόθηκαν. Η δημοσίευση πρέπει να γίνεται «με ηλεκτρονικά και φιλικά προς τον χρήστη μέσα». Επιπλέον, κάθε χρόνο πρέπει να δημοσιεύεται ετήσια έκθεση για τις δαπάνες κρατικής διαφήμισης. Η έκθεση πρέπει να περιλαμβάνει την κατανομή όλων των κρατικών διαφημιστικών δαπανών προς τα ΜΜΕ και τις πλατφόρμες και οι ετήσιες αυτές εκθέσεις να δημοσιοποιούνται σε εύκολα προσβάσιμη μορφή. Την έκθεση συντάσσουν εθνικές ρυθμιστικές Αρχές ή φορείς ή άλλες αρμόδιες ανεξάρτητες Αρχές, οι οποίες μπορούν να ζητούν επιπλέον στοιχεία.
Για την ελευθερία των ΜΜΕ και απέναντι στις μεγάλες πλατφόρμες. Ρυθμίζεται με διαφανή και λεπτομερή τρόπο η διαδικασία fact checking. Οι μεγάλες πλατφόρμες, π.χ. facebook, X (πρώην Twitter), Instagram, δεν θα μπορούν να περιορίζουν ή να διαγράφουν αυθαίρετα περιεχόμενο που προέρχεται από ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Υποχρεώνονται να κρατήσουν αναρτημένη μία υπό έλεγχο είδηση για τουλάχιστον 24 ώρες μέχρι να γίνει ανταλλαγή απόψεων για την αξιοπιστία και την ορθότητά της.
Κώστας Αρβανίτης: Αναμένουμε τη συμμόρφωση της ελληνικής κυβέρνησης
Προκαλεί ικανοποίηση η έγκριση του Κανονισμού για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, που ελπίζουμε να κλείσει τις πληγές που έχει υποστεί ο Τύπος από πολλά κράτη-μέλη της Ένωσης. Αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τη συμμόρφωση της ελληνικής κυβέρνησης, ιδιαίτερα με το άρθρο 5 περί διασφαλίσεων για την ανεξάρτητη λειτουργία των παρόχων δημόσιων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης, ώστε να λειτουργούν με ανεξαρτησία, αμεροληψία και διαφάνεια, καθώς η ως τώρα πορεία της δεν συνιστά παρά περίτρανη απόδειξη της αναγκαιότητας αυτού του Κανονισμού.
Από την πρώτη στιγμή καταγγείλαμε την ευθεία παρέμβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ανεξαρτησία του Τύπου, καθώς η πρώτη πράξη της κυβέρνησης ήταν η υπαγωγή της ΕΡΤ, του ΑΠΕ-ΜΠΕ και της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας στον πρωθυπουργό. Πολύ σύντομα ακολούθησε η απροσχημάτιστα κομματικού χαρακτήρα τοποθέτηση του Κωνσταντίνου Ζούλα -μέχρι πρότινος επικεφαλής του γραφείου Τύπου της Νέας Δημοκρατίας και μετέπειτα του Μεγάρου Μαξίμου- στη θέση του προέδρου της ΕΡΤ.
Φωτογραφικοί διαγωνισμοί, παχυλοί μισθοί στα γαλάζια παιδιά και τακτικές αποσιώπησης των «δυσάρεστων» για την κυβέρνηση ειδήσεων τόσο από την ΕΡΤ όσο και από το ΑΠΕ-ΜΠΕ ολοκλήρωσαν τη ζοφερή εικόνα παρέμβασης της Ν.Δ. στην ενημέρωση, συμβάλλοντας στην κατακρήμνιση της χώρας μας στην παγκόσμια κατάταξη της ελευθερίας του Τύπου, όπου «κατακτήσαμε» την περιβόητη θέση 107.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επί πέντε χρόνια χειραγωγεί απροκάλυπτα τη δημόσια ενημέρωση και αποσιωπά τα ραπίσματα και τις καταγγελίες του Ευρωκοινοβουλίου για συγκεντρωτισμό εξουσιών και παρέμβαση στην ανεξαρτησία του Τύπου. Θα συνεχίσει άραγε να λειτουργεί με τρόπο που πλέον συνιστά εναντίωση σε ευρωπαϊκό Κανονισμό;
Πηγή: left.gr
