*Της Αγγέλας Νταρζάνου –
Στην έρευνα για το ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου, το οποίο κόστισε τη ζωή σε 600 μετανάστες τον περασμένο Ιούνιο, με ευθύνη κυρίως των ελληνικών Αρχών, απονεμήθηκε φέτος το βραβείο προς τιμήν της Μαλτέζας δημοσιογράφου Ντάφνε Καρουάνα Γκαλίτσια, η οποία δολοφονήθηκε με ευθύνη αξιωματούχων της κυβέρνησης της Μάλτας το 2017, ενώ ερευνούσε υποθέσεις διαφθοράς και κατάχρησης εξουσίας.
Την πραγματικά συγκλονιστική έρευνα διενήργησε μία σύμπραξη Ελλήνων, Βρετανών και Γερμανών δημοσιογράφων, που πραγματοποιήθηκε το φετινό καλοκαίρι από το ερευνητικό πρακτορείο Solomon, τον γερμανικό τηλεοπτικό σταθμό ARTE, τη βρετανική εφημερίδα The Guardian και την ομάδα Forensis, η οποία έκανε την τεχνική τεκμηρίωση. Η κοινοπραξία των δημοσιογράφων επιλέχθηκε από τη shortlist 12 ερευνητικών ρεπορτάζ, τα οποία είχαν επιλεγεί από 268 κατατεθειμένα ρεπορτάζ από περίπου 500 δημοσιογράφους. Οι θεματικές; Σχετικές με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις παραβιάσεις δικαιωμάτων από αστυνομικές δυνάμεις, την άσκηση βίας απέναντι σε γυναίκες και παιδιά.
Η έρευνα για το ναυάγιο της Πύλου, που πήρε το βραβείο Daphne Caruana Galizia 2023, εξετάζει σε βάθος τα γεγονότα σχετικά με το ναυάγιο της αλιευτικής μηχανότρατας «Adriana» στις 14 Ιουνίου 2023, η οποία είχε αναχωρήσει από τη Λιβύη λίγες μέρες πριν. Στην έρευνα περιλαμβάνονται περισσότερες από 20 συνεντεύξεις, μεταξύ των οποίων μαρτυρίες από επιζώντες του ναυαγίου, αυτοπτών και άλλων μαρτύρων, ενώ εξετάστηκαν δικαστικά έγγραφα καθώς και έγγραφα της Ακτοφυλακής. Προκειμένου να τεκμηριωθούν οι μαρτυρίες αλλά και να εντοπιστούν παραλείψεις των Αρχών, η ομάδα Forensis, που ειδικεύεται στην τεχνική τεκμηρίωση, δημιούργησε μια προσομοίωση της μοιραίας νύχτας βάσει μαρτυριών και ανοιχτών δεδομένων: με αλληλεπιδραστική τρισδιάστατη μοντελοποίηση της μηχανότρατας, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το ημερολόγιο της Ακτοφυλακής και τη μαρτυρία του κυβερνήτη του σκάφους του Λιμενικού, καθώς και από δεδομένα εναέριας κυκλοφορίας, δεδομένα θέσης και κίνησης πλοίων, δορυφορικές εικόνες, βίντεο από σκάφη που είχαν προσεγγίσει και άλλες πηγές.
Στα ευρήματα της έρευνας αναφέρονται λεπτομερώς αναξιοποίητες ευκαιρίες διάσωσης και προσφορές για βοήθεια. Σύμφωνα με την έρευνα, που βασίζεται στις μαρτυρίες των επιζώντων, το ναυάγιο προκλήθηκε τελικά από τις προσπάθειες της Ελληνικής Ακτοφυλακής να ρυμουλκήσει τη μηχανότρατα. Η Ελληνική Ακτοφυλακή αρνείται ότι έγινε απόπειρα ρυμούλκησης.
Στις ομάδες που συμμετείχαν στην έρευνα περιλαμβάνονται 24 δημοσιογράφοι και ερευνητές, εκ των οποίων 11 Έλληνες.
Από το δίκτυο Solomon: Σταύρος Μαλιχούδης, Ηλιάνα Παπαγγελή, Κορίνα Πετρίδη.
Από την ομάδα τεκμηρίωσης Forensis: Στέφανος Λεβίδης, Χριστίνα Βαρβία, Γεωργία Σκαρτάδου, Ανδρέας Μάκας, Δημήτρα Ανδρίτσου, Ζακ Ιωαννίδης.
Από την εφημερίδα The Guardian: Γιώργος Χρηστίδης και Λυδία Εμμανουηλίδου.
Θύμα παρακολούθησης
Εν τω μεταξύ, την ίδια ώρα που η πρόεδρος του Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα μιλούσε για το δημοσιογραφικό βραβείο, ο Στέλιος Κούλογλου παρουσίαζε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με θέμα τις συστάσεις της Επιτροπής PEGA για τα παράνομα λογισμικά και τις παρακολουθήσεις, το παράδοξο να βραβεύεται ο Έλληνας δημοσιογράφος Σταύρος Μαλιχούδης με το βραβείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Καλύτερο Ρεπορτάζ 2023, όταν ο ίδιος δημοσιογράφος έχει πέσει θύμα παρακολούθησης από τις ελληνικές Αρχές με το παράνομο λογισμικό Predator.
Το βραβείο Daphne Caruana Galizia καθιερώθηκε με απόφαση του προεδρείου του Κοινοβουλίου τον Δεκέμβριο του 2019 μετά από πρωτοβουλία της ομάδας της Αριστεράς GUE/NGL και ιδίως του δημοσιογράφου Στέλιου Κούλογλου. Το πρώτο βραβείο, εξάλλου, προς τιμήν της Μαλτέζας δημοσιογράφου απονεμήθηκε το 2018 από την ομάδα της Αριστεράς. Έκτοτε απονέμεται κάθε χρόνο για εξαίρετου επιπέδου ερευνητική δημοσιογραφία που προωθεί ή υπερασπίζεται τις βασικές αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η Δημοκρατία, η ισότητα, το Κράτος Δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ανεξάρτητη κριτική επιτροπή απαρτίζεται από εκπροσώπους του Τύπου και της Κοινωνίας των Πολιτών από τα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης και έναν εκπρόσωπο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων. Το βραβείο συνοδεύεται με χρηματικό έπαθλο 20.000 ευρώ.
Η Daphne Caruana Galizia ήταν δημοσιογράφος, μπλόγκερ και ακτιβίστρια κατά της διαφθοράς, η οποία ερευνούσε θέματα σχετικά με το ξέπλυμα χρήματος, το οργανωμένο έγκλημα, την πώληση ιθαγένειας και τους δεσμούς της κυβέρνησης της Μάλτας με τα Panama Papers. Μετά από παρενόχληση και απειλές, δολοφονήθηκε με έκρηξη του παγιδευμένου αυτοκινήτου της στις 16 Οκτωβρίου 2017. Η κατακραυγή για τους χειρισμούς των Αρχών οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού της Μάλτας Τζόζεφ Μουσκάτ.
Πηγή: avgi.gr
