*Της Ντίνας Δασκαλοπούλου –
Αποφασισμένους ψηφοφόρους, αναποφάσιστους ψηφοφόρους, απαυδισμένους πρώην ψηφοφόρους και νυν απέχοντες, ψάχνοντας τα πολλά πρόσωπα των πολιτών καθώς πλησιάζουμε στις κάλπες του Ιουνίου και έχοντας μιλήσει με πολλούς, νομίζω ότι το κλίμα το αποδίδει καλύτερα η κυρία Κατερίνα. «Εγώ ψηφίζω πάντα και θα ψηφίζω όσο με βαστάνε τα πόδια μου. Τα παιδιά μου άλλοτε ψηφίζουν κι άλλοτε όχι. Από τα εγγόνια μου άλλα ψηφίζουν συστηματικά κι άλλα δεν έχουν ψηφίσει ποτέ. Το ερώτημα είναι ένα: ψηφίζουν, αλλά ελπίζουν; Και εγώ η ίδια ελπίζω; Τίποτα δεν ελπίζω, τίποτα δεν πιστεύω, αλλά ψηφίζω γιατί αγωνιστήκαμε πολύ για να ψηφίζει ο λαός και δεν τους το χαρίζω. Θα αλλάξει κάτι; Οχι. Αλλά θα παλεύουμε μέχρι να αλλάξει. Αυτά λέω και στα εγγόνια μου και γελάνε. Αλλά ας γελάνε, κάποτε θα καταλάβουν τι αξία έχει και μόνο ο αγώνας».
Στην άλλη άκρη της εκλογικής συμπεριφοράς ο Δημήτρης –στα 60 του απέχει συνειδητά από κάθε κάλπη εκτός των δημοτικών εκλογών, αφού ζει σε έναν τόπο μικρό όπου «έχει σημασία ποιος θα αποφασίζει και θα διαχειρίζεται τους λίγους πόρους. Ωστόσο δεν βλέπω κανένα νόημα να καμώνομαι ότι αποφασίζω για τις μοίρες της χώρας όταν όλες οι αποφάσεις παίρνονται εκτός των συνόρων». Και τότε γιατί αυτό το όχι και στις ευρωκάλπες; «Γιατί δεν πιστεύω καθόλου σε αυτό το οικοδόμημα, το οποίο δεν νομίζω ότι έχει και πολύ χρόνο ζωής. Ούτε νομίζω πως η ψήφος μου μπορεί να επηρεάσει και πολύ την πορεία του».
Ανάμεσα στην κυρία Κατερίνα και τον Δημήτρη μπορεί κανείς να ανιχνεύσει όλων των ειδών τις απαντήσεις και τις διαθέσεις απέναντι στις ευρωεκλογές. Ρώτησα λοιπόν πώς τις αντιμετωπίζουν όχι μονάχα οι ψηφοφόροι, αλλά και οι υποψήφιοι. Και επειδή μια ανάσα πριν από τις κάλπες δεν θέλουμε να κάνουμε αβάντα σε κανέναν, ας δούμε τι μας είπαν δύο νεοφώτιστοι της πολιτικής οι οποίοι δέχτηκαν να μεταφέρουν τις εμπειρίες τους ανώνυμα.
«Είναι οι εκλογές της παραδοχής» μας λέει ο πρώτος. «Της παραδοχής ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά, ότι έχουμε μπλέξει, ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, αλλά και ότι θέλει και λίγη σοβαρότητα αν θέλουμε να ανοίξει κάποιος εναλλακτικός δρόμος, ότι τα παλιά εργαλεία παραπάλιωσαν, ότι ο Μητσοτάκης το ψάχνει να κυβερνάει ανεξαρτήτως λαού και δυσαρέσκειας, ότι δεις δεν δεις τηλεόραση άκρη δεν βγάζεις, ότι ο πόλεμος είναι πια δυνατότητα και όχι θεωρία. Αλλά υπάρχει και η άλλη πλευρά που παραδέχεται σιωπηρά, κουνώντας το κεφάλι ή αρνούμενη ευγενικά να πάρει το φυλλάδιο, ότι, εντάξει, βολευόμαστε με την κατάσταση, ότι μπορεί να πιάσει καλή τιμή το οικόπεδο που βγάλαμε για πώληση, ότι δεν πάει άσχημα με τα ενοίκια από τα ένα-δύο διαμερίσματα που νοικιάζουμε, ότι, εντάξει, έξω βγήκε το παιδί να δουλέψει, αλλά περνάει καλύτερα, ότι μην κάνουμε κι έτσι, συμβαίνουν και σε άλλες χώρες αυτά. Παραδέχομαι σημαίνει κι ότι ωριμάζω; Οτι μπορεί και να αλλάξω; Ή ότι κάπου υπάρχει ακόμα μια σπίθα για την αλλαγή; Ή ότι θα κρατηθώ στη θέση μου με τα δόντια της αποδοχής κι ό,τι βγει;»
Η δεύτερη υποψήφια επίσης εκτίθεται για πρώτη φορά σε εκλογική αναμέτρηση. Πώς ζει την εμπειρία στις περιοδείες και την επαφή με τον κόσμο; «Δεν υπάρχει άσπρο-μαύρο, δεν είναι όλα απογοητευτικά, ούτε όμως και σε εγρήγορση. Σαν να διανύουμε μια περίοδο πολιτικής κόπωσης, αλλά και αναμονής για κάτι περισσότερο ελπιδοφόρο» μας λέει. «Συνήθως παρατηρώ δύο πράγματα: από τη μια ανθρώπους πολιτικά κατασταλαγμένους και σίγουρους για την όποια πολιτική επιλογή τους (ακόμα κι αν δεν ενθουσιάζονται με αυτή) και από την άλλη ανθρώπους αποσυρμένους από την πολιτική διερώτηση, την ανάγκη για κουβέντα. Αυτοί που ψηφίζουν ξέρουν ποιο κόμμα θα ψηφίσουν και οι αναποφάσιστοι ή εντελώς αδιάφοροι, αμφότεροι/ες, δεν είναι ανοιχτοί στη συζήτηση. Λείπει δηλαδή ο ενδιάμεσος χώρος για κουβέντα και προβληματισμό και ενισχύεται το αίσθημα ματαίωσης».
Θυμωμένοι ψηφοφόροι με ηχηρά μηνύματα
Συνέντευξη: Αγγελος Σεριάτος, Prorata
Απογοητευμένοι και θυμωμένοι οδεύουν προς τις κάλπες οι ψηφοφόροι και ως εκ τούτου ουδόλως χαλαροί απέναντι σε μια ψήφο που στη δημόσια σφαίρα έχει επικρατήσει να χαρακτηρίζεται «χαλαρή». Τιμωρητική, διορθωτική, προειδοποιητική, παρ’ όλο που μοιάζει να μην αλλάζει την εικόνα των πολιτικών συσχετισμών, η ψήφος στις ευρωεκλογές μπορεί να στείλει ηχηρά μηνύματα. Συζητάμε με τον Αγγελο Σεριάτο, επικεφαλής πολιτικών και κοινωνικών ερευνών της εταιρείας δημοσκοπήσεων Prorata
● Οι δημοσιολογούντες χαρακτηρίζουν συχνά την ψήφο στις ευρωεκλογές ως «χαλαρή». Από πότε επικράτησε αυτή η λογική;
Νομίζω ότι η χρήση της λέξης δεν αποδίδει με ακρίβεια τον χαρακτήρα της ψήφου. Αυτή η νοηματοδότηση επιχειρείται κυρίως από τα εκάστοτε κυβερνητικά κόμματα, ακριβώς διότι με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η αρνητική φόρτιση του πρακτικά τιμωρητικού προς αυτά κριτηρίου της ψήφου. Ωστόσο η διαδικασία διαμόρφωσης εκλογικής προτίμησης σε αυτού του τύπου τις εκλογές μοιάζει (και μάλιστα όχι πάντα) περισσότερο ως να είναι αποδεσμευμένη από το -σημαντικό- κριτήριο σχηματισμού εθνικής κυβέρνησης, παρά «χαλαρή» με την έννοια της ψήφου ήσσονος σημασίας.
Πράγματι η έλλειψη ενός κρίσιμου -αλλά όχι και μοναδικού- διακυβεύματος οδηγεί παραδοσιακά σε υψηλή διασπορά της ψήφου, με ένα τμήμα του εκλογικού σώματος να ψηφίζει κόμματα χωρίς κυβερνητική κλίση προς τα οποία όμως αισθάνεται μεγαλύτερη ιδεολογική εγγύτητα, να ψηφίζει κόμματα ώστε να στείλει μηνύματα δυσαρέσκειας ή τιμωρίας, ενώ παράλληλα (τουλάχιστον κατά κανόνα) οδηγεί και ένα άλλο τμήμα του σώματος προς την αποχή ακριβώς λόγω της μειωμένης αίσθησης επιδραστικότητας της ψήφου.
● Ποια φαίνεται να είναι η διάθεση των ψηφοφόρων; Στέλνουν μήνυμα; Διορθώνουν με κάποιον τρόπο το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών; Τιμωρούν την κυβέρνηση;
Η χρονική εγγύτητα των βουλευτικών εκλογών, αλλά και η απόλυτα σαφής εντολή διακυβέρνησης της χώρας από τη Ν.Δ., με χαώδη μάλιστα ποσοστιαία διαφορά από τους άμεσους ανταγωνιστές της, δημιουργούν τις πλέον ιδανικές συνθήκες για ψήφο που θα είναι διευρυμένα αποδεσμευμένη από το ερώτημα της γενικής κατεύθυνσης της χώρας.
Ο λόγος του πρωθυπουργού και η γενικότερη προεκλογική αφήγηση του κυβερνώντος κόμματος επιχειρούν να αντιστρέψουν αυτή τη συνθήκη, συνδέοντας το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών με τη «συνέχιση της πολιτικής σταθερότητας», αλλά και να περιορίσουν την ψήφο δυσαρέσκειας προς την κυβέρνηση.
Το βλέμμα της Νέας Δημοκρατίας στρέφεται σχεδόν κατ’ αποκλειστικό τρόπο στους δικούς της εκλογείς και ιδίως σε όσους φαίνεται ότι μετακινούνται προς κόμματα του υπερσυντηρητικού χώρου παραπονούμενοι για επιλογές του προηγούμενου διαστήματος, όπως η ψήφιση του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο. Υπό αυτήν την έννοια φαίνεται ότι πράγματι μερίδα εκλογέων δείχνει διάθεση να στείλει μήνυμα δυσαρέσκειας και τιμωρίας προς την κυβέρνηση, επιλέγοντας ωστόσο λύσεις που κατά κανόνα προσλαμβάνονται ως πιο αντισυστημικές και παράλληλα όχι ως εκ διαμέτρου αντίθετες προς το παραδοσιακό αξιακό πλαίσιο του συντηρητικού χώρου.
Πάντως η εικόνα των πολιτικών συσχετισμών μοιάζει εξαιρετικά απίθανο να μεταβληθεί σημαντικά, ενώ το αν η ψήφος θα είναι «διορθωτική», δηλαδή το αν θα αφορά εκροές του κυβερνώντος κόμματος με αντοχή στη μακρά περίοδο, ή θα είναι απλώς εκτονωτική και άρα προειδοποιητική προς την κυβέρνηση στον δρόμο προς τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, θα φανεί από μετεκλογικές έρευνες.
● Με ποια συναισθήματα πάνε οι Ελληνες στις κάλπες του Ιουνίου;
Στη μεγάλη εικόνα κυρίως με απογοήτευση και δευτερευόντως με θυμό. Η απογοήτευση κυρίως συνδέεται με μια στάση μεταξύ αναμονής και παραίτησης, ο θυμός με μια στάση πολιτικής – εκλογικής κινητοποίησης. Τα θετικά συναισθήματα (αισιοδοξία, ελπίδα, ικανοποίηση κ.ά.) περιορίζονται κυρίως σε ένα τμήμα των εκλογέων της Ν.Δ. Γενικότερα καταγράφεται μια διευρυμένη κοινωνικά απογοήτευση, με την οποία δεν φαίνεται να συνομιλούν πειστικά τα πολιτικά κόμματα, αδυνατώντας ως εκ τούτου να την κατανοήσουν και τελικά να τη μετασχηματίσουν σε καύσιμη, προς πολιτική κινητοποίηση, ύλη.
● Ποιοι από τους πολίτες είναι οι πιο απογοητευμένοι;
Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι το συναίσθημα της απογοήτευσης απαντάται με μεγαλύτερη ένταση μεταξύ των χαμηλότερων εισοδημάτων, των γυναικών αλλά και όσων θεωρούν ότι έννοιες όπως «Αριστερά» και «Δεξιά» έχουν χάσει πλέον το νόημά τους. Και τούτο αποτελεί κατά την προσωπική μου άποψη μια εξαιρετικά αρνητική συνθήκη, διότι τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα και οι γυναίκες αποτελούν ορισμένες από τις πιο ευάλωτες κατηγορίες πληθυσμού. Και φυσικά είναι και το ζήτημα της εν γένει απομάκρυνσης ολοένα και περισσότερων πολιτών από την πολιτική. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η απογοήτευση συσχετίζεται έντονα με την πιθανότητα να αρνείται κανείς τη διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς και τελικά με μια αντίληψη περί πολιτικής σύμφωνα με την οποία λίγο πολύ «όλοι το ίδιο είναι».
Το μαύρο κουτί της αποχής και οι ευρωεκλογές που έγραψαν Iστορία
Συνέντευξη: Γιάννης Μαυρής, Public Issue
Ο Γιάννης Μαυρής, πρόεδρος της Public Issue, ανατέμνει το ερώτημα της συμμετοχής, ανοίγει το μαύρο κουτί της αποχής, συζητάει μαζί μας τις δημοσκοπήσεις και μας θυμίζει ευρωεκλογές που έγραψαν Ιστορία
Οταν οι ευρωεκλογές απέχουν σημαντικά από το μέσο του εκλογικού κύκλου (όπως το 1984, το 1999, το 2014, το 2019) μπορούν να αποκτήσουν τον χαρακτήρα των «ενδιάμεσων εκλογών» στις ΗΠΑ, αποτελούν δοκιμασία για την κυβέρνηση και ευκαιρία για την αντιπολίτευση
● Πώς φαίνεται να διαμορφώνεται αυτή τη στιγμή η εικόνα της ευρωκάλπης στην Ελλάδα;
Το βασικό ερώτημα είναι η συμμετοχή, αυτός είναι ο βασικός παράγοντας που θα κρίνει το αποτέλεσμα. Θεωρείται δεδομένη η πρωτιά της Νέας Δημοκρατίας -περιμένουμε να δούμε τι ποσοστά θα πάρει- κι αν θα είναι δεύτερος ο ΣΥΡΙΖΑ ή το ΠΑΣΟΚ. Είναι πιθανό να δούμε μια άνοδο της Ελληνικής Λύσης και ενδεχομένως του ΚΚΕ, ενώ υπάρχουν και αρκετά καινούργια σχήματα. Συνολικά 31 κόμματα κατεβαίνουν στις εκλογές. Επίσης το ποσοστό των κομμάτων που δεν θα περάσουν το εκλογικό κατώφλι έχει μεγαλύτερη σημασία σήμερα γιατί έχει αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού εδρών στο Ευρωκοινοβούλιο που προβλέπει ο εκλογικός νόμος, αλλαγή που καθιστά δυσχερέστερη την απόκτηση έδρας για τα μικρά κόμματα ακόμα κι αν συγκεντρώσουν το 3%. Αυτή η τροποποίηση θα κρίνει πολλά. Το πρώτο κόμμα μπορεί να έχει μια σημαντική πτώση στα ποσοστά του και εντούτοις οι απώλειές του σε έδρες να είναι μικρές ή ανύπαρκτες.
● Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμετοχή;
Κυρίως ο χρόνος διεξαγωγής, σε ποια στιγμή του εκλογικού κύκλου γίνονται ευρωεκλογές. Το 1981 και το 1989 ήταν ταυτόχρονα με τις εθνικές, το 1994 και το 2004 έγιναν μετά, οπότε η πολιτική τους σημασία ήταν μειωμένη γιατί είχαν προηγηθεί σημαντικές νίκες του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. αντίστοιχα. Στην τρίτη κατηγορία ευρωεκλογών, όταν απέχουν σημαντικά από το μέσο του εκλογικού κύκλου (όπως το 1984, το 1999, το 2014, το 2019) μπορούν να αποκτήσουν τον χαρακτήρα των «ενδιάμεσων εκλογών» στις ΗΠΑ, αποτελούν δοκιμασία για την κυβέρνηση και ευκαιρία για την αντιπολίτευση.
● Το 2019 παρήγαγαν μείζον πολιτικό αποτέλεσμα οι ευρωκάλπες, αφού οδήγησαν σε εθνικές αμέσως μετά.
Ισως είναι η πιο χαρακτηριστική περίπτωση, αφού λειτούργησαν ως οιονεί βουλευτικές –μάλιστα για πρώτη φορά τότε η συμμετοχή στις ευρωεκλογές ήταν μεγαλύτερη από αυτή στις εθνικές που ακολούθησαν γιατί ήταν η πρώτη αναμέτρηση μετά το τέλος της μνημονιακής περιόδου, απείχαν σχεδόν τέσσερα χρόνια από τις προηγούμενες εθνικές και εκεί κρίθηκε πρώτη φορά η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ 2015-2019.
● Επομένως οι ευρωεκλογές είναι μια διαδικασία ανοιχτή σε νοηματοδότηση από το εκλογικό σώμα, το οποίο συμμετέχοντας μπορεί να στείλει μηνύματα και στο εσωτερικό της χώρας.
Φυσικά. Για παράδειγμα το καλοκαίρι του 2009 η μικρή ήττα της Νέας Δημοκρατίας, υπό τον Κώστα Καραμανλή, οδήγησε τον Οκτώβριο στην επιστροφή του ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου με ένα θηριώδες ποσοστό 43,9%. Αντίστοιχα στις ευρωεκλογές του 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ προηγήθηκε για πρώτη φορά της Νέας Δημοκρατίας και μετά από εφτά μήνες πέτυχε έναν εκλογικό θρίαμβο στις εθνικές, τον Ιανουάριο του 2015.
● Πώς κυμαίνεται στην Ελλάδα, στη διαχρονία της, η συμμετοχή στις ευρωκάλπες;
Εχει κυμανθεί από 5.300.000 το 2009, το ιστορικά χαμηλό της συμμετοχής, έως 6.800.000 στις πολωμένες εκλογές του 1994. Στις τελευταίες του 2019 η συμμετοχή ήταν πολύ υψηλή (5.920.000) και μάλιστα υψηλότερη από ό,τι στις βουλευτικές που ακολούθησαν αμέσως μετά. Σήμερα η περίπτωση είναι διαφορετική: οι ευρωεκλογές γίνονται μόλις 12 μήνες μετά τις περσινές διπλές εκλογές που είχαν καταλυτικά αποτελέσματα: τη συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ, την κυριαρχία της Νέας Δημοκρατίας και την κρίση στον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Επίσης ακολούθησαν δημοτικές και περιφερειακές. Αρα δεν τίθεται θέμα μείζονος πολιτικής μεταβολής. Αυτά τα δεδομένα συνηγορούν σε μια υπόθεση ότι η συμμετοχή δεν θα είναι υψηλή. Μεταπολιτευτικά, η συμμετοχή ακολουθεί μια παραβολική καμπύλη. Στα 50 χρόνια από το 1974 ξεκινά από χαμηλά επίπεδα, φτάνει τη δεκαετία του 2000 το μέγιστο, στις βουλευτικές του 2004 με 7.575.000 ψηφοφόρους, και έκτοτε φθίνει. Η αποχώρηση από το εκλογικό σώμα επιταχύνεται μετά το δημοψήφισμα του 2015 κι αυτό δεν δικαιολογείται από δημογραφικούς λόγους, αλλά πολιτικούς. Είναι απογοήτευση, απάθεια, παραίτηση, απαξίωση των κομμάτων. Οσο κι αν είναι επώδυνο, το συμπέρασμα είναι οφθαλμοφανές.
● Επομένως η συμμετοχή έχει να κάνει με το πόσο εύρωστη είναι η οικονομία, αλλά και τι προσδοκίες δημιουργεί η πολιτική;
Προφανώς, όπως σχετίζεται και με την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, τον ρόλο των βουλευτών που έχουν πια μετατραπεί σε λομπίστες, τα πολιτικά κόμματα που χάνουν την αντιπροσωπευτική τους λειτουργία και εξαρτώνται όλο και περισσότερο από το κράτος. Ολα αυτά ενισχύουν την απογοήτευση και την έλλειψη αισιοδοξίας και οδηγούν στην πολιτική απάθεια. Αυτό τελικά είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα στις σημερινές δυτικές δημοκρατίες, όχι τόσο η χαμηλή συμμετοχή. Κάποιες τάσεις είναι κοινές στον δυτικό κόσμο, αλλά κάθε χώρα είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Αν μιλήσουμε για τις ευρωεκλογές, στις πρώτες του 1979 όπου συμμετείχαν 9 χώρες, η συμμετοχή έφτασε στο σύνολο το 62%, από το 2000 έχει πέσει κάτω από το 50%, αν και στις τελευταίες σημείωσε μικρή βελτίωση, 50,7%.
● Ποιοι είναι αυτοί που απέχουν;
Οι περισσότερο ηλικιωμένοι τείνουν να συμμετέχουν σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω μεγαλύτερης κομματικής ταύτισης, εμπειριών στην πολιτική τους κοινωνικοποίηση, έντονων ιστορικών βιωμάτων. Οι νεότεροι έχουν χαμηλότερο βαθμό συμμετοχής και διαφορετική κοινωνικοποίηση, που αφήνει σε μεγάλο βαθμό εκτός την πολιτική με την ευρύτερη σημασία. Βεβαίως υπάρχουν και αντίρροπα φαινόμενα, όπως το σημαντικό φοιτητικό κίνημα που αναπτύσσεται παγκοσμίως λόγω του πολέμου στη Γάζα. Ωστόσο είναι ακόμη νωρίς για να εκτιμήσει κανείς εάν αυτό αρκεί για να αντιστραφούν οι μακροχρόνιες τάσεις.
● Ανοίγοντας την εικόνα και βλέποντας την Ευρώπη στο σύνολό της τι να περιμένουμε μετά τις ευρωκάλπες;
Δεν φαίνεται κάποια ιδιαίτερη μεταβολή στους συσχετισμούς. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) φαίνεται να διατηρεί την πρωτοκαθεδρία του σε μεγάλη απόσταση από τους Σοσιαλδημοκράτες (S&D). Ενδεχομένως θα υπάρξει άνοδος της Ακροδεξιάς, ωστόσο με βάση τις δημοσκοπήσεις δεν φαίνεται τόσο εντυπωσιακή όσο προβάλλεται από τα ΜΜΕ. Χαρακτηριστικά η ευρωομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID, όπου συμμετέχoυν π.χ. το AfD, η Λέγκα του Βορρά, το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας) με βάση την αθροιστική δημοσκόπηση και τις προβολές που κάνει το Politico (13/5/24) φαίνεται να αυξάνει τους ευρωβουλευτές της από 73 σε 83 (περίπου 11,5% πανευρωπαϊκά), δηλαδή +2%.
Επομένως ενώ αριθμητικά η αύξηση της Ακροδεξιάς δεν είναι τόσο δραματική, εντούτοις σε κάποιες χώρες μπορεί να είναι πολιτικά σημαντική. Ιδίως επειδή αναμένεται άνοδος στις μεγαλύτερες χώρες, όπως στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία. Το πραγματικό ερώτημα είναι ποια επίδραση θα έχει στην πολιτική ατζέντα της επόμενης μέρας μια ενισχυμένη Ακροδεξιά, η οποία μπορεί να επηρεάσει και τις κυρίαρχες πολιτικές ομάδες του Ευρωκοινοβουλίου μετατοπίζοντάς τις σε συντηρητικότερες θέσεις.
● Πώς πάει η Αριστερά στην Ευρώπη;
Είναι στο περιθώριο αυτή τη στιγμή και η πρόβλεψη είναι πτωτική για την ευρωομάδα της (GUE/NGL). Το 2019 είχε μόνο 41 έδρες (5,5%) και προβλέπεται τώρα να μειωθούν σε 32.
Πηγή: efsyn.gr
