Πριν από λίγες ημέρες η ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ) ανακοίνωσε, πως οι εγγεγραμμένοι άνεργοι τον Νοέμβριο του 2022 ανήλθαν σε 1.055.979 άτομα, παρουσιάζοντας μάλιστα αύξηση κατά 119.255 άτομα ή κατά 12,7%, σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, τον Οκτώβριο του 2022.
Βεβαίως η ΕΛΣΤΑΤ λόγω της διαφορετικής μεθοδολογίας που χρησιμοποιεί, εμφανίζει πολύ μικρότερο αριθμό ανέργων. Ειδικότερα, η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε ότι οι άνεργοι ανήλθαν τον Νοέμβριο του 2022 σε 527.758 άτομα και το ποσοστό της ανεργίας υποχώρησε στο 11,4%, από 11,5% τον Οκτώβριο του 2022. Ούτε λίγο ούτε πολύ, η διαφορά στη μέτρηση ανέρχεται σε 528.221 άτομα, ενώ είναι εντυπωσιακή η διαπίστωση ότι η ΕΛΣΤΑΤ δεν κατέγραψε για τον μήνα Νοέμβριο το 50% των ανέργων που είναι εγγεγραμμένοι στην ΔΥΠΑ.
Η ουσία όμως, παρά τις κυβερνητικές αλχημείες παραμένει. Οι άνεργοι της χώρας εξακολουθούν να αποτελούν ένα τεράστιο κοινωνικό μέγεθος, που δυστυχώς, περνάει κάτω από τα «ραντάρ» της κυβερνητικής πολιτικής.
Τα επιδόματα, οι παροχές, οι εξαγγελίες, σπάνια αφορούν κατά τρόπο άμεσο τους ανέργους (ειδικά τους μακροχρόνιους), οι οποίοι συνήθως, περιορίζονται (κατά ένα ποσοστό που δεν ξεπερνάει το 15% εξ αυτών) στο επίδομα ανεργίας.
Τα προγράμματα απασχόλησης του ΟΑΕΔ-ΔΥΠΑ αποτελούν το τελευταίο αποκούμπι χιλιάδων κοινωνικά αποκλεισμένων ανθρώπων, οι οποίοι μάλιστα με τον πρόσφατο «νόμο Χατζηδάκη», βλέπουν και τις όποιες παροχές (δωρεάν μετακίνηση με ΜΜΜ, είσοδο σε μουσεία και θέατρα κλπ.) να συρρικνώνονται.
Μαζί με τους ανέργους ο νεοφιλελευθερισμός και η νέα τάξη πραγμάτων, δημιούργησαν ένα επίσης νέο κοινωνικό στρώμα, που αποτελείται στη χώρα μας, από πάνω από 1 εκατομμύριο ανθρώπους, τους εργαζόμενους της επισφάλειας, το λεγόμενο «precariato». Είναι οι εργαζόμενοι με συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, τα λεγόμενα «μπλοκάκια», εργαζόμενοι με συμβάσεις μιας ημέρας, εργαζόμενοι με απόδειξη δαπάνης, ημιαπασχολούμενοι ή απασχολούμενοι σε πολλαπλούς εργοδότες-εργολαβικοί εργαζόμενοι, οι εργαζόμενοι στις «γκρίζες ζώνες» της τηλεργασίας κλπ.
Συνολικά αναφερόμαστε σε περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους, για τους οποίους δεν λέει τίποτα ούτε η αύξηση του κατώτατου μισθού, ούτε οι επιδοματικές πολιτικές, που υλοποιούνται κατά καιρούς, καθώς βρίσκονται με το ένα πόδι στην εργασία και με το άλλο στην ανεργία, ενώ συνήθως, αποκλείονται από τις παρεμβάσεις, λόγω εισοδηματικών ή άλλων κριτηρίων(βλ. περίοδο πανδημίας).
Το παράδοξο για τα μεγάλα αυτά κοινωνικά στρώματα είναι ότι, δεν έχουν φωνή συλλογικής εκπροσώπησης. Από την μία οι άνεργοι κατά κανόνα δεν γίνονται δεκτοί στα κλαδικά σωματεία και από την άλλη οι επισφαλώς εργαζόμενοι, λόγω της ιδιότυπης εργασιακής σχέσης και την προσωρινότητας της απασχόλησης, είτε βρίσκονται προσωρινά να μετέχουν σε κάποιο συνδικαλιστικό φορέα, είτε καθόλου.
Το νομοθετικό πλαίσιο είναι εξαιρετικά ελλιπές, αφού δεν υπάρχει μηχανισμός ένταξης, διεκδίκησης και συμμετοχής, που να ευνοεί τον συνδικαλισμό των «αόρατων» της εργασίας. Κατά καιρούς συστήνονται σωματεία ανέργων ή ορισμένα σωματεία επιτρέπουν την συμμετοχή και ανέργων στις τάξεις τους, όμως στην ουσία πρόκειται για σωματεία αλληλεγγύης που έχουν φυσικά της αξία τους, αλλά η πολιτεία δεν τα «βλέπει» καν. Το παράδοξο είναι ότι, το τεράστιο κοινωνικό φαινόμενο της ανεργίας και της επισφάλειας (το νούμερο ένα ζήτημα, που θέτουν ως πρόβλημα οι πολίτες στις δημοσκοπικές μετρήσεις) δεν έχει «φωνή».
Πολλοί μιλούν στο όνομα των ανθρώπων αυτών, αλλά αν ψάξουμε να βρούμε εκπροσώπους σε κοινωνικούς ή οικονομικούς φορείς, που θεσμικά συνομιλούν με την πολιτεία, θα δυσκολευτούμε αρκετά. Άραγε ο καθορισμός του κατώτατου μισθού, δεν αφορά τους ανέργους, τα επιδόματα ανεργίας, οι λοιπές παροχές, η ιατρική περίθαλψη, η πρόσβαση σε πολιτιστικούς χώρους, η αντιμετώπιση της ακρίβειας κλπ. δεν θα έπρεπε να διαμορφώνονται με την συμμέτοχή των ανέργων, μεσώ συλλογικών φορέων; Η εύκολη απάντηση ότι, δήθεν υπάρχει έμμεση εκπροσώπηση ή ότι η κυβερνητική πολιτική «αφουγκράζεται» τα ζητήματα μάλλον σκοντάφτει στην πραγματικότητα, που συνήθως αφήνει εκτός περιμέτρου προστασίας, ανέργους και επισφαλώς εργαζόμενους.
Η Αριστερά και οι προοδευτικές δυνάμεις του τόπου, δεν μπορούν να συνεχίσουν να αγνοούν την αλήθεια και οφείλουν στην κυβερνητική τους πρόταση, να εντάξουν θεσμικού χαρακτήρα παρεμβάσεις, που θα φέρουν στο προσκήνιο τα πολυπληθή αυτά, κοινωνικά στρώματα. Άλλωστε με βάσει μελέτες, προκύπτει ότι, οι «αόρατοι» είναι εκείνοι που απέχουν από τις δημοκρατικές και εκλογικές διαδικασίες, αφού διαπιστώνουν ότι τα προγράμματα των κομμάτων, συνήθως δεν τους περιλαμβάνουν κατά τρόπο άμεσο. Την ευθύνη τους βεβαίως έχουν και τα συνδικάτα, που οφείλουν να αλλάξουν στάση και να αντιληφθούν τις τεκτονικές αλλαγές, σε αυτό που ονομάζουμε κόσμο της εργασίας.
Μια σύγχρονη πρόταση θα ήταν να δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής και των ανέργων στα συνδικάτα και φυσικά όλων των επισφαλώς εργαζομένων, ακόμα και μετά τη λήξη της εργασιακής τους σχέσης. Μια τέτοια προοπτική θα δώσει πνοή, θα επαναμαζικοποιήσει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις και θα τις φέρει σε επαφή με τα νεανικά, υποτελή και κατά κανόνα ριζοσπαστικοποιημένα στρώματα, που βρίσκονται μέχρι τώρα στο περιθώριο.
Για να προκύψει αυτό, χρειάζεται μια άλλη αντίληψη για τα συνδικάτα, που θα προσαρμοστεί στις ανάγκες της νέας εποχής. Οι τηλεργαζόμενοι για παράδειγμα ή οι εργαζόμενοι-ψηφιακοί νομάδες είναι αδύνατον να έρθουν σε φυσική επαφή με τους συναδέλφους τους, να συνεδριάσουν σε μια γενική συνέλευση ή να συμμετάσχουν σε μια απεργιακή κινητοποίηση. Πώς απαντά σε αυτά τα ζητήματα το εργατικό κίνημα; Πώς εξασφαλίζει τη μαζική και ουσιαστική συμμετοχή;
Τα συνδικάτα σαν κύτταρα δημοκρατίας και σαν συλλογικότητες μπορούν να ξανανιώσουν μέσα από την διεύρυνση της λειτουργίας τους και προς την κατεύθυνση αυτή οφείλουν να προσεγγίσουν τα στρώματα της γκρίζας ζώνης. Μια προοδευτική κυβέρνηση οφείλει να θεσπίσει εργαλεία νομοθετικά που να οδηγούν προς την κατεύθυνση αυτή, προκειμένου η κοινωνία της εργασίας να βγει από την αφάνεια και να ενεργοποιηθεί κινηματικά και πολιτικά, ανοίγοντας νέους δρόμους.
*Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος –Εργατολόγος και μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: ieidiseis.gr
