Ένας εξαίρετος μουσικός από την Αλβανία, που ήρθε στη χώρα μας πριν από πολλά χρόνια και αγάπησε την ίδια, αλλά και τη μουσική της όσο και τη δική του. Συνομιλήσαμε με τον Dasho Kurti, σολίστ του ακορντεόν για το «30 χρόνια στον αέρα», τη δεύτερη δισκογραφική εργασία που υπογράφει συνθετικά και κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό.
Αυτός είναι ο πρώτος καθαρά προσωπικός δίσκος σου, έτσι δεν είναι; Πώς και γιατί προέκυψε συγκεκριμένα τώρα;
Όχι, ο πρώτος προσωπικός δίσκος μου ήταν το «Έρημα χωριά» το 2006, με βασικό ερμηνευτή μεν τον Γιώργο Νταλάρα αλλά και συμμετοχές των Ελένη Βιτάλη, Μπάμπη Στόκα και άλλων ερμηνευτών/ιών από την Ελλάδα και από την Αλβανία. Πέρασαν 16 ολόκληρα χρόνια, αν και στη διάρκειά τους βέβαια έγραψα μεμονωμένα τραγούδια για αρκετούς/ές, όπως και μουσική για κινηματογραφικές ταινίες και θεατρικές παραστάσεις. Η πανδημία και η καραντίνα όμως, με τον τόσο ελεύθερο χρόνο που αναγκαστικά είχα, μου έδωσαν τη δυνατότητα να γράψω αλλά και να ετοιμάσω μαζί με πολλούς/ές φίλους/ες ερμηνευτές/ιες και μουσικούς τον δεύτερο δίσκο μου.
Έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία ο τίτλος ή απλά σου άρεσε;
Φυσικά έχει σημασία και πολλαπλή μάλιστα. Τριάντα περίπου χρόνια βρίσκομαι στην Ελλάδα, ζω και εργάζομαι εδώ. Ταυτόχρονα όμως ο τίτλος είναι και μια αναφορά στο όργανό μου, το ακορντεόν που λειτουργεί με αέρα.
Τι σε έκανε να μελοποιήσεις συγκεκριμένα Τάσο Λειβαδίτη και Κώστα Βάρναλη; Έχεις κάποια ιδιαίτερη σχέση με την ποίησή τους;
Καταρχάς, μου αρέσει πάρα πολύ η ποίηση και διαβάζω όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Αυτό το οφείλω σε κάποιους ανθρώπους που με οδήγησαν και μου έδειξαν τον κόσμο της και, πριν και περισσότερο από όλους, στον αείμνηστο Ηλία Κατσούλη με τον οποίο είχαμε συνεργαστεί στο «Έρημα χωριά». Ο Λειβαδίτης είναι ο αγαπημένος μου ποιητής, ανακαλύπτω συνέχεια καινούργια πράγματα στην ποίησή του, όλο και περισσότερα. Μου αρέσει και ο Βάρναλης, αλλά συγκεκριμένα ποιήματά του. Για μένα κανένας δεν έχει το βάθος αλλά και το εύρος του Λειβαδίτη. Στον δίσκο όμως υπάρχουν και τραγούδια νεότερων στιχουργών, του Πάνου Δημητρόπουλου, της Ελευθερίας Κουρλιά και του Βαγγέλη Βελώνια που για εμένα είναι σήμερα ό,τι ήταν ο Ηλίας Κατσούλης μιαν άλλη εποχή, πάρα πολύ σημαντικός στιχουργός.
Από ερμηνευτικής πλευράς είναι κυριολεκτικά αυτό που λέμε πολυσυλλεκτικός δίσκος. Συμμετέχει μια ασυνήθιστα πολυάριθμη ομάδα ερμηνευτών και ερμηνευτριών, οι Βασίλης Προδρόμου, Σεμέλη Παπαβασιλείου, Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης, Ιουλία Καραπατάκη, Κώστας Παυλίδης, Φώτης Σιώτας, Αναστασία Χατζηαποστολίδου, Γιάννης Διονυσίου και Δημήτρης Υφαντής. Με τις περισσότερες και τους περισσότερους έχεις συνεργαστεί και στο παρελθόν, αλλά μου κάνουν εντύπωση ένας-δυο, όπως η Σεμέλη Παπαβασιλείου, η οποία είναι ακόμα στο ξεκίνημά της, και ο εξαίρετος Δημήτρης Υφαντής, που κινείται σε εντελώς διαφορετικό χώρο από εσένα.
Είμαι τυχερός και σαν μουσικός, έχω συνεργαστεί με σχεδόν όλες τις σημαντικές ανδρικές και γυναικείες φωνές στην Ελλάδα. Θα μπορούσα να πάρω κάποιες από αυτές για να ερμηνεύσουν τα τραγούδια, όπως είχα κάνει στον πρώτο δίσκο μου. Ήθελα όμως να βγει μπροστά μια νεότερη γενεά. Ταυτόχρονα με όλους/ες έχω συνεργαστεί ξανά, το ίδιο ισχύει και για τους μουσικούς. Ολοι/ες είναι φίλοι και φίλες μου, είχαν διάθεση να αρχίσουμε να κάνουμε τον δίσκο μέσα στην πανδημία και οφείλω να πω ότι κανείς και καμία δεν πληρώθηκε. Δεν τις/τους ευχαριστώ απλά, είμαι υποχρεωμένος σε όλους και όλες! Από την άλλη, υπάρχει λόγος που καθένας και καθεμία συγκεκριμένα βρίσκονται εκεί, γιατί εκφράζουν και εκπροσωπούν διαφορετικά πράγματα.
Ο Κώστας Παυλίδης, για παράδειγμα, είναι ένας λαμπρός εκπρόσωπος της τσιγγάνικης μουσικής που για εμένα είναι ο συνδετικός άξονας όλων των μουσικών παραδόσεων των Βαλκανίων. Η Σεμέλη Παπαβασιλείου μπορεί να είναι πολύ νέα ακόμα και στην αρχή της διαδρομής της, αλλά είναι μια ξεχωριστή ερμηνεύτρια και τα τραγούδια τα οποία της ανέθεσα είναι πολύ ιδιαίτερα. Ο Δημήτρης Υφαντής ανήκει στην ηπειρωτική πεντατονική παράδοση, την οποία βρίσκουμε και στην Αλβανία και σε άλλες βαλκανικές χώρες. Τέλος, το ότι καθένας και καθεμία είναι τόσο διαφορετικός/ή από τους υπόλοιπους/ες εξυπηρετεί ένα όραμα που είχα όταν άρχισα να γράφω τα τραγούδια, κάθε ένα να είναι διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα. Αυτό τουλάχιστον πιστεύω ότι το επέτυχα, για τα υπόλοιπα αρμόδιος να πει είναι μόνον ο κόσμος.
Τόσο γενικότερα όσο και σε αυτόν τον δίσκο συγκεκριμένα θα χαρακτήριζες τη μουσική σου λαϊκή, λόγια, κάτι άλλο ίσως;
Είναι βαλκανική μουσική, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο. Στην Αλβανία φοίτησα σε μουσικό σχολείο, σπούδασα την κλασική μουσική, τα θεωρητικά της κ.λπ., αλλά άκουγα και έπαιζα ήδη διάφορα λαϊκά και παραδοσιακά ιδιώματα. Το όργανό μου αρχικά ήταν το βιολί, αλλά κάποια στιγμή το καθεστώς του Χότζα εξόρισε τον αγαπημένο μου δάσκαλο. Αυτό με απογοήτευσε τόσο ώστε δεν ήθελα να συνεχίσω με το βιολί ούτε με κανένα άλλο όργανο. Για να εξακολουθήσω όμως να φοιτώ στο σχολείο έπρεπε να κάνω και κάποιο όργανο. Απρόθυμα, χωρίς να το θέλω καθόλου στην αρχή, επέλεξα το ακορντεόν. Ήμουν όμως πολύ τυχερός στο ότι η δασκάλα μου ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος και μια πολύ ανοιχτή μουσικός. Όχι μόνο με ενθάρρυνε να ασχοληθώ με τις λαϊκές και παραδοσιακές μουσικές που αγαπούσα, αλλά και μου τις δίδαξε και με βοήθησε να τις κατανοήσω καλύτερα.
Όταν λοιπόν ήρθα ως μετανάστης στην Ελλάδα, πολύ μικρός ακόμα, η μουσική θεώρησή μου είχε ήδη διαμορφωθεί. Εδώ γνώρισα και άλλα ιδιώματα, περισσότερο ή λιγότερο κοντινά σε αυτά που ήδη ήξερα. Τα αγάπησα και αυτά και έγιναν μέρος της μουσικής σκευής μου. Το ίδιο συνέβη αργότερα και με άλλα από τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες καθώς, έχω πάει σε όλες και έχω φίλους μουσικούς σε κάθε μία. Είδα λοιπόν και βίωσα στην πράξη τις κοινές ρίζες και στοιχεία όλων των βαλκανικών μουσικών παραδόσεων και γι’ αυτό λέω ότι μουσική μου είναι βαλκανική, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο.
Τι είναι το ακορντεόν για σένα;
Είναι το εκφραστικό μέσο μου, αλλά ταυτόχρονα το καταφύγιο και η παρηγοριά μου. Όταν είμαι στενοχωρημένος ή θλιμμένος σχεδόν αυτόματα θα πιάσω το ακορντεόν και το ίδιο συμβαίνει και όταν είμαι χαρούμενος.
Ζεις και εργάζεσαι στην Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια πλέον. Προφανώς αγαπάς και τις δύο χώρες, αλλά θα έλεγες ότι είσαι περισσότερο Αλβανός, Έλληνας ή εξίσου και τα δύο;
Η απάντηση ουσιαστικά είναι η ίδια με αυτήν στην ερώτηση για το τι είναι η μουσική μου. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αλβανία, και μάλιστα σε αριστερή οικογένεια, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου το έχω περάσει στην Ελλάδα, αλλά έχω ταξιδέψει και σε όλες τις βαλκανικές χώρες. Αγαπώ εξίσου την Αλβανία και την Ελλάδα, αλλά το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα Βαλκάνια. Γι’ αυτό αισθάνομαι και είμαι Βαλκάνιος.
Τι έχεις να πεις για την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, τον πόλεμο που ακολούθησε και τις τόσες δυσκολίες και προβλήματα που έχει προκαλέσει στις ζωές όλων των Ευρωπαίων, μαζί φυσικά και στις δικές μας;
Δεν με ενδιαφέρει το τι κάνουν οι πολιτικοί στη Ρωσία, την Αλβανία, την Ελλάδα ή οπουδήποτε αλλού, γιατί πριν απ’ όλα έχω πλέον διαπιστώσει ότι και αυτοί δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τον κόσμο. Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι, σε αυτή την περίπτωση ο ουκρανικός λαός που σκοτώνεται, βασανίζεται, υποφέρει, αναγκάζεται να εγκαταλείψει τα σπίτια και τις ζωές του και να γίνει πρόσφυγας. Τι θα απογίνουν αυτοί οι άνθρωποι, πού θα πάνε, πώς θα ζήσουν; Και το θέμα δεν είναι μόνο τωρινό και για την Ουκρανία, αλλά συνολικό και πολύ ευρύτερο. Έχω δύο γιους. Αυτοί και όλα τα υπόλοιπα παιδιά θα έχουν έστω τις επιλογές που είχα εγώ; Τι κόσμο θα αφήσουμε στα παιδιά μας, χειρότερο μήπως και από αυτόν που ζήσαμε εμείς; Είναι ένα θέμα που με απασχολεί πάρα πολύ, το σκέφτομαι καθημερινά, γιατί πιστεύω ότι είναι το σημαντικότερο και πιο φλέγον της εποχής μας.
Και τα προσεχή σχέδιά σου, εκτελεστικά αλλά και συνθετικά;
Για το καλοκαίρι πολλές συναυλίες με τα πέντε-έξι διαφορετικά σχήματα στα οποία συμμετέχω και μερικές με το δικό μου. Μετά την παρουσίαση του δίσκου που κάναμε στον «Σταυρό του Νότου» τον χειμώνα στον ίδιο χώρο θα παρουσιάσω συνολικά το μέχρι τώρα έργο μου, τους δύο δίσκους μου, τα μεμονωμένα τραγούδια μου και κάποιες από τις οργανικές εργασίες μου μαζί με αρκετούς /ές από τους συνεργάτες/δες μου όλα αυτά τα χρόνια. Για το μέλλον έχω ένα πολύ ιδιαίτερο σχέδιο, ένα χρονικό των καθοριστικών γεγονότων της Ιστορίας όλων των βαλκανικών χωρών με τη μορφή ενός δίσκου που θα συνδέει τα κοινά στοιχεία των μουσικών παραδόσεών τους μέσα σε ένα ενιαίο πλαίσιο. Θα είναι οργανικός, αλλά θα υπάρχουν και σύντομες επεξηγηματικές ιστορίες για κάθε γεγονός. Όμως είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο ακόμα, τώρα το οργανώνω στο μυαλό μου πριν αρχίσω την προετοιμασία του.
Πηγή έμπνευσης, κίνητρο αλλά εντέλει και αντικείμενο της δημιουργίας του Dasho Kurti είναι η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη και γι’ αυτό είμαι σίγουρος ότι κάθε επόμενη εργασία του, εκτός από υψηλή ποιότητα, θα διαθέτει νόημα και ουσία.
Πηγή: avgi.gr
