Περισσότεροι από 3,5 εκατ. πολίτες απειλούνται από τη φτώχεια στη χώρα μας καθώς τα πενιχρά εισοδήματα που διαθέτει σχεδόν το 40% των πολιτών απειλούνται από το πρωτόγνωρο τσουνάμι ακρίβειας και πληθωρισμού.
Το “τρίτο κύμα” επίθεσης στα εισοδήματα την τελευταία δεκαετία (είχαν προηγηθεί η οικονομική κρίση από το 2010 με δραματικές μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις και ακολούθησε από το 2020 το lockdown) απειλεί το 60% των συνταξιούχων και το 40% των εργαζομένων που βρίσκεται κάτω από το όριο της εισοδηματικής ασφάλειας, ενώ κάτω από το όριο της επιβίωσης βρίσκονται ήδη 1,1 εκατ. πολίτες που είναι εγγεγραμμένοι στις λίστες του ΟΑΕΔ, δικαιούχοι ή όχι του (αναξιοπρεπούς) επιδόματος των 400 ευρώ που χορηγείται για μόλις 12 μήνες.
Ήδη η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει σημαντική μείωση της κατανάλωσης, που βέβαια δεν είναι αποτέλεσμα «αυτοσυγκράτησης» των νοικοκυριών ή εκλογίκευσης εξόδων, αλλά πρωτίστως μια συντελούμενη φτωχοποίηση.
Συνταξιοδοτική φτώχεια
Τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του συστήματος «Ήλιος» (Νοέμβριος) επιβεβαιώνουν τη γενικευμένη συνταξιοδοτική φτώχεια, καθώς δείχνουν ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός συνταξιούχων με κύρια σύνταξη γήρατος κάτω από τα 700 ευρώ.
Μάλιστα, πολύ λιγότερα εισπράττουν όσοι λαμβάνουν συντάξεις θανάτου. Επί συνόλου 382.464 τέτοιων συντάξεων, καταβάλλονται ποσά που κατά μέσο όρο κυμαίνονται στα 629,88 ευρώ μεικτά. Οι περισσότερες από αυτές τις συντάξεις (71.992 ή 18,82%) κυμαίνονται από 400 έως 500 ευρώ τον μήνα. Σημαντικός αριθμός συντάξεων θανάτου (58.731 ή 15,35%) βρίσκεται ακόμα χαμηλότερα, στα επίπεδα των μόλις 300 έως 400 ευρώ τον μήνα.
Σε ό,τι αφορά τις αναπηρικές συντάξεις, τα στοιχεία του συστήματος «Ήλιος» δείχνουν ότι επί συνόλου 192.669 κατά μέσο όρο αποφέρουν στους δικαιούχους μηνιαίες μεικτές αποδοχές της τάξης των 612,17 ευρώ. Οι περισσότερες όμως από αυτές τις συντάξεις (44.625 ή 23,16%) κυμαίνονται στα επίπεδα των 300-400 ευρώ τον μήνα.
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν πόσο έχει συμπιεστεί τα τελευταία χρόνια το εισόδημα των συνταξιούχων. Χαρακτηριστικό της φτωχοποίησης που έχουν υποστεί είναι ότι 1 στους 4 λαμβάνει κύρια σύνταξη «πείνας» που δεν ξεπερνάει τα 500 ευρώ τον μήνα.
Συντάξεις πείνας
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών των Συντάξεων «Ήλιος» του υπουργείου Εργασίας για τον Οκτώβριο:
* Περίπου οι μισοί συνταξιούχοι (1.133.796 ή 46,1%) λαμβάνουν σύνταξη έως 700 ευρώ μεικτά (658 ευρώ καθαρά).
* Σύνταξη έως 500 ευρώ λαμβάνουν 675.389 συνταξιούχοι (27,4%).
* Η μέση κύρια σύνταξη δεν ξεπερνά τα 738,76 ευρώ και, σύμφωνα με ειδικούς στην κοινωνική ασφάλιση, είναι η χαμηλότερη σε όλες τις χώρες της ΟΝΕ.
* Η μέση επικουρική σύνταξη περιορίζεται στα 194,73 ευρώ τον μήνα.
* Το μέσο μέρισμα έχει υποχωρήσει στα 102,65 ευρώ.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται και με την επόμενη έκθεση που αφορά τις συντάξεις Νοεμβρίου: 1.130.358 συνταξιούχοι (46% επί του συνόλου) έχουν μηνιαίες αποδοχές έως 700 ευρώ, ενώ συντάξεις έως 500 ευρώ λαμβάνουν 670.208 συνταξιούχοι, αριθμός που αντιστοιχεί στο 27,2% του συνόλου.
Στους 929.424 ανέρχονται οι συνταξιούχοι (37,8% του συνόλου) που λαμβάνουν έως 600 ευρώ μεικτά και συνολικά σχεδόν 6 στους 10 συνταξιούχους έχουν σύνταξη κάτω από 1.000 ευρώ.
Στο όριο της επιβίωσης 1 στους 2 εργαζόμενους
Οι κυβερνητικές κορώνες για τη μικρή αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων το 2021 δεν μπορούν να αποκρύψουν το γεγονός ότι μισθούς έως 800 ευρώ μεικτά παίρνει στον ιδιωτικό τομέα σχεδόν 1 στους 2 εργαζόμενους, κι αυτό παρά το γεγονός ότι ο περασμένος χρόνος είχε οριακό θετικό πρόσημο για την απασχόληση.
Σύμφωνα με τα απολογιστικά στοιχεία του συστήματος Εργάνη που προκύπτουν από τις Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις των επιχειρήσεων, το 2021 395.115 άτομα (18,26%) εισέπρατταν έως 500 ευρώ τον μήνα μεικτές αποδοχές. Συνολικά, 1.017.728 εργαζόμενοι (47,04%) λαμβάνουν μισθό που δεν υπερβαίνει τα 800 ευρώ μεικτά. Άρα, σχεδόν ο 1 στους 5 εργαζόμενους αμείβεται με αποδοχές κάτω από 500 ευρώ, και κάτι λιγότερο από ένας στους δύο δεν παίρνει πάνω από 800 ευρώ.
Αντίστοιχα, έως 1.000 ευρώ λαμβάνουν 1.376.032 εργαζόμενοι. Από 1.000 έως 2.000 ευρώ κυμαίνεται η αμοιβή για 610.854 εργαζόμενους. Στα θετικά πάντως είναι το γεγονός ότι οι μισθωτοί που το 2021 αμείβονταν με 900 έως 1.000 ευρώ αυξήθηκαν κατά 8,84%, όπως κατά 11,50% αυξήθηκαν όσοι αμείβονται με 800-900 ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης άνοδο της τάξης του 10,20% που είχαν οι μισθωτοί με μισθό μεταξύ 600 και 700 ευρώ, κοντά δηλαδή στα όρια του κατώτατου μισθού.
Φτώχεια: Είμαστε στη δεύτερη θέση στην Ε.Ε
Το δεύτερο, μετά τη Βουλγαρία, υψηλότερο ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια και δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να εξασφαλίσουν ένα κανονικό γεύμα κατέχει η Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat
Η νέα οικονομική κρίση, με κύρια χαρακτηριστικά τις δραματικές ανατιμήσεις και την εκτίναξη του πληθωρισμού, βρίσκει τη χώρα μας να έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό πολιτών που κινδυνεύουν από τη φτώχεια.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Eurostat για το 2020, το 8,6% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και περισσότερα από 1 στα 5 άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας (21,7%) δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν ένα γεύμα κάθε δεύτερη μέρα.
Δεινή είναι η κατάσταση στην Ελλάδα, στην οποία καταγράφεται το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια και δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να εξασφαλίσουν ένα κανονικό γεύμα.
Αναλυτικά, το υψηλότερο ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια, που δεν μπορούν να πληρώσουν οικονομικά ένα γεύμα καταγράφηκε στη Βουλγαρία (54,6%) και ακολουθούν η Ελλάδα (45,6%) και η Σλοβακία (36,0%), ενώ το χαμηλότερο μερίδιο καταγράφηκε στην Κύπρο (3,8%) και ακολουθούν η Ιρλανδία (3,9%), το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία (αμφότερες με 6,6%).
Επιπλέον, το 3,3% του πληθυσμού της Ε.Ε. και 1 στα 10 άτομα που κινδυνεύουν από τη φτώχεια (9,7%) δεν διέθεταν αρκετά χρήματα για να έχουν σύνδεση στο Διαδίκτυο. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ελλάδα είναι γύρω στο 13%.
Σύμφωνα με τη Eurostat, οι δύο βασικοί δείκτες που προσδιορίζουν το ποσοστό σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης είναι η αδυναμία αγοράς κανονικού γεύματος και αδυναμία εξασφάλισης σύνδεσης στο Διαδίκτυο. Και για τους δύο δείκτες τα μερίδια ήταν χαμηλότερα σε κάθε χώρα για τον συνολικό πληθυσμό σε σύγκριση με τα άτομα που κινδυνεύουν από φτώχεια.
******
Κατώτατος μισθός στα 1.000 ευρώ
Η δραματική απομείωση του εισοδήματός τους, που βιώνουν εκατομμύρια εργαζόμενοι στη χώρα, εκθέτει πολλαπλώς την κυβέρνηση, που, κυρίως λόγω ιδεοληψίας, καθήλωσε για μια τριετία τις κατώτατες αμοιβές. Επιπλέον ο σχεδιασμός για αύξηση του κατώτατου μισθού, από τον ερχόμενο Μάιο, στα 700 ευρώ -σύμφωνα με το ευνοϊκότερο κυβερνητικό σενάριο- φαντάζει πλέον μηδαμινός για να αντισταθμίσει τις τεράστιες εισοδηματικές απώλειες των πλέον αδύναμων εργαζομένων που συνεχίζουν να “είναι εξαρτημένοι από το μισθό τους”.
Ακολουθώντας το αντίστροφο παράδειγμα της Ισπανίας (ο κατώτατος μισθός, από τα 900 ευρώ το 2019, αυξήθηκε για τέταρτη φορά διαδοχικά φτάνοντας πλέον τα 1.167 ευρώ τον μήνα από τον Ιανουάριο) η κυβέρνηση έχει πλέον χάσει κάθε επιχείρημα σχετικά με τους πιθανούς “κινδύνους” και “την πίεση που θα έχουν οι επιχειρήσεις” από μια μεγαλύτερη αύξηση του κατώτατου μισθού.
Το 2019 η αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 11% (και κατά 25% του υποκατώτατου για τους νέους έως 25 ετών) διέψευσε τη νοεφιλελεύθερη κινδυνολογία, καθώς η σημαντική ενίσχυση των μισθών συνοδεύτηκε από ρεκόρ προσλήψεων που καταγράφηκε τους επόμενους μήνες και ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που η ανάπτυξη στη χώρα μας τη συγκεκριμένη χρονιά άγγιξε το 2%.
Σήμερα, με τις απώλειες στην αγοραστική δύναμη των πιο αδύναμων εργαζομένων να είναι πλέον τεράστιες, άνω του 15%, πολλαπλάσιες δηλαδή για τα χαμηλά εισοδήματα, όπως εκτιμούσε τον περασμένο Δεκέμβριο το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, τα 700 ευρώ μικτά μοιάζουν με κοροϊδία.
Όπως λίγα πλέον φαντάζουν (και είναι) τα 751 ευρώ που ζητεί το ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, μικρή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμα και η αύξηση στα 800 ευρώ που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Μια αύξηση, σε δυο δόσεις, που θα ανέβαζε τον κατώτατο μισθό στα 1.000 ευρώ τους επόμενους 12 μήνες (π.χ. μέχρι τα μέσα του 2023), με δεδομένο ότι θα μας συνοδεύει το κύμα των ανατιμήσεων και το φάντασμα του πληθωρισμού, δεν φαντάζει πλέον ούτε υπερβολή ούτε
“μαξιμαλισμός”. Αντίθετα, θα ήταν μια πράξη δικαιοσύνης, που θα εξασφάλιζε ένα στοιχειώδες επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους πλέον αδύναμους.
*Ρεπορτάζ του Ανδρέα Πετρόπουλου στην εφημερίδα “Η ΑΥΓΗ”