Μπροστά από τα ράφια με το ψωμί για τοστ του σούπερ μάρκετ, μια κυρία κατεβάζει κι ανεβάζει το βλέμμα της ψάχνοντας την κατάλληλη επιλογή. Το βλέμμα της δεν πέφτει μόνο πάνω στις λαχταριστές δεκάδες φέτες του ψωμιού, αλλά και στις ετικέτες όπου αναγράφονται οι τιμές κι ακόμη περισσότερο στα κίτρινα ταμπελάκια που ξεπροβάλλουν κάθετα στις μπροστινές επιφάνειες από τα ράφια. «Εγώ τις προσφορές κοιτάω μόνο, τα κίτρινα ταμπελάκια, οπότε δεν ξέρω να σου απαντήσω», μας απαντά στην ερώτηση αν βρίσκει τις τιμές ανεβασμένες, συνοψίζοντας έτσι την πραγματικότητα πολλών ακόμη καταναλωτών.
Είναι αλήθεια ότι κοιτώντας πέρα από τα ταμπελάκια η κατάσταση δείχνει δυσκολότερη. Οι τιμές στα προϊόντα δεν δείχνουν να συμβαδίζουν με τις πραγματικές δυνατότητες των πολιτών, πολλοί από τους οποίους πληρώνονται με τον κατώτατο των 650 ευρώ, με την καθαρή αποδοχή να υποχωρεί περίπου στα 550 ευρώ, και κάμποσοι ακόμη είναι άνεργοι λαμβάνοντας ένα ακόμη μικρότερο επίδομα, που φτάνει στα 400 ευρώ. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, σε πρόσφατη έρευνα που δημοσίευσαν η ΓΣΕΕ και το Ινστιτούτο Εργασίας, το 83% των εργαζομένων εξέφρασε την άποψη πως ο τρέχων κατώτατος μισθός δεν επιτρέπει την αξιοπρεπή διαβίωση.
Ακόμη όμως και πολίτες που έχουν μεγαλύτερες -θεωρητικά- αμοιβές, χρειάστηκε μέσα στην πανδημία να μπουν στον «πάγο» και να πάρουν λιγότερα χρήματα από εκείνα που ελάμβαναν υπό κανονικές συνθήκες, περιοριζόμενοι στα 534 ευρώ της αναστολής.
Μετά από επίσκεψή μας σε τρία σούπερ μάρκετ διαφορετικών περιοχών στο κέντρο της Αθήνας, υπολογίσαμε ένα μέσο κόστος για τα βασικά προϊόντα που χρειάζεται να πληρώσει ένας άνθρωπος που μένει μόνος του και μια οικογένεια που έχει ένα με δύο παιδιά. Κοιτάξαμε δηλαδή τις τιμές σε προϊόντα που αφορούν τα απορρυπαντικά, τα καθαριστικά, τα φρούτα και λαχανικά εποχής, το γάλα, τα δημητριακά, τα κρεατικά, τα ζυμαρικά και ό,τι άλλο περίπου χρειαζόμαστε για το σπίτι και την καθημερινότητά μας.
Η αλήθεια είναι ότι οι ανάγκες εναλλάσσονται, δεν χρειάζεται να τ’ αγοράζουμε όλα μια κι έξω. Αν υποθέσουμε όμως ότι χρειαζόταν στην αρχή του μήνα να πάρουμε τα περισσότερα απ’ όσα έχουμε ανάγκη, προκύπτει ότι θα έπρεπε να δώσουμε 100 ευρώ περίπου, στην περίπτωση που ζούσαμε μόνοι μας. Και τουλάχιστον 160 αν είχαμε οικογένεια με δύο παιδιά, με το κόστος να ανεβαίνει στα 200 και πλέον αν υπολογίσουμε σχετικά προϊόντα όπως φρουτόκρεμες και πάνες.
Αν υπολογίσουμε τώρα ότι τα ψώνια συνήθως χρειάζεται να γίνονται περίπου ανά δύο εβδομάδες και με δεδομένο ότι μας μένουν προϊόντα όπως τα καθαριστικά, γιατί έχουν μεγαλύτερη διάρκεια στην κατανάλωση απ’ ό,τι τα φαγώσιμα, τότε το κόστος για τον άνθρωπο που μένει μόνος του υποχωρεί περίπου στα 35 με 40 ευρώ και στην οικογένεια στα 90 με 100. Σημειώνεται ότι για τις τιμές που αναφέρουμε υπολογίσαμε, σε αρκετές περιπτώσεις, την πλέον φτηνή και προσιτή επιλογή.
Στο ζύγισμα ακόμη κι η φέτα για τοστ
Για παράδειγμα, μια χλωρίνη μπορείς να τη βρεις στα 2,45 ευρώ, μπορείς να τη βρεις και στα 3,88, ένα υγρό απορρυπαντικό πλυντηρίου μπορείς να το βρεις στα 3,48, αλλά και στα 7,39, ένα μέλι (400 γρ.) στα 2,60, αλλά και στα 6,34. Το ίδιο αντιστοίχως ισχύει και με άλλα προϊόντα, όπως οι φέτες τυριού για τοστ, τις οποίες μπορείς να βρεις στα 5,70 το κιλό, αλλά και στα 7,15. Υπάρχει ακόμη κόσμος που θα ζητήσει μεν να του κόψουν 10 φέτες τυρί, αλλά θα ζητήσει να είναι πιο λεπτές ώστε να του βγουν χαμηλότερες στο ζύγισμα, άρα και λιγότερο επιβαρυντικές για το πορτοφόλι του. Αν πάλι κάποιος θέλει να στραφεί σε πιο υγιεινά προϊόντα, θα πρέπει να δώσει σχεδόν τα διπλά και τριπλά, πληρώνοντας, για παράδειγμα, το βιολογικό γάλα 2,20 το λίτρο αντί για 1,18.
Στους υπολογισμούς μας, σημειώνεται, δεν έχουμε συμπεριλάβει κάποια προϊόντα που επίσης καταλήγουν με μεγάλη συχνότητα στο καλάθι μας, όπως τα θαλασσινά (καθότι κατεψυγμένα, προτιμώνται συνήθως τα ιχθυοπωλεία).
Ακόμη κι έτσι όμως, το μίνιμουμ μηνιαίο κόστος των αγορών υπολογίζεται ότι βρίσκεται για μία οικογένεια με δύο παιδάκια άνω των 250-300 ευρώ και για έναν άνθρωπο που μένει μόνος του άνω των 100-150 ευρώ. Αν βάλουμε δίπλα τις χαμηλές απολαβές στην εργασία, τους λογαριασμούς της ΔΕΗ και του νερού, με τις τιμές στο ρεύμα να σημειώνουν αύξηση κατά 20%, το ενοίκιο και πόσα ακόμη έξοδα, καταλαβαίνουμε ότι το κόστος διαβίωσης γίνεται δυσβάσταχτο.
Αδιέξοδα και διέξοδοι
Η συνήθεια της κυρίας που συναντήσαμε να κοιτάζει τα ράφια με τις προσφορές φαντάζει μάλλον απαραίτητη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με κλασικό λάδι σε δοχείο ενός λίτρου από την ίδια εταιρεία, που κόστιζε στο ένα σούπερ μάρκετ 6 ευρώ και στο άλλο 7,50 λόγω της προσφοράς που υπήρχε στο ένα από τα δύο καταστήματα.
Παρά τα αδιέξοδα, ωστόσο, που δημιουργεί η ακρίβεια στις αγορές, τα σούπερ μάρκετ κατά την περίοδο της πανδημίας, και ειδικά τις ημέρες του lockdown, κατάφεραν να αποτελέσουν ταυτόχρονα σημαντική οδό διαφυγής από τον εγκλεισμό. Όπως μας μετέφεραν εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ, υπήρχαν περιπτώσεις που ο κόσμος πήγαινε στο κατάστημα ακόμη και δύο με τρεις φορές τη μέρα συμπληρώνοντας τη λίστα με τα ψώνια του σε δόσεις.
Πηγή: Ρεπορτάζ του Κώστα Παπαντωνίου στην εφημερίδα ”Η ΑΥΓΗ”