Νίκος Τόσκας: Οι επιδιώξεις των «μεγάλων» στα Δυτικά Βαλκάνια

Ημερομηνία:

Διαφήμιση

* Γράφει ο Νίκος Τόσκας – Την εποχή του ψυχρού πολέμου στην περιοχή ίσχυε ο κανόνας 2+2+2. Δύο χώρες στο ΝΑΤΟ (Ελλάδα, Τουρκία), δυο στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας (Βουλγαρία, Ρουμανία) και δυο χώρες εκτός συνασπισμών (Αλβανία, Γιουγκοσλαβία). Ο κανόνας αυτός παρείχε ισορροπία. Μετά το 1990, η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας προκάλεσε τον πόλεμο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στη συνέχεια στο Κόσοβο και τον εμφύλιο στην τωρινή Βόρεια Μακεδονία. Η επέμβαση της Δύσης δημιούργησε αντιδυτικό κλίμα στη Σερβία και την Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας και συμπάθειες στην Αλβανία, Κόσοβο, δυτική Βόρεια Μακεδονία και υπόλοιπη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Οι χώρες των δυτικών Βαλκανίων και οι γειτονικές που εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ, είναι οι παρακάτω: Βουλγαρία, Ρουμανία, Σλοβενία (2004), Κροατία, Αλβανία (2009), Μαυροβούνιο (2017) και η Βόρεια Μακεδονία (2020).

Οι επιρροές σήμερα στη περιοχή προέρχονται από τη Δύση, τη Ρωσία, την Κίνα, την Τουρκία και τις χώρες του Κόλπου (Η.Α.Ε. και Σαουδική Αραβία).

Η κατάσταση δεν εξελίσσεται γραμμικά. H εμφάνιση της Κίνας ήρθε να αλλάξει τους συσχετισμούς.

Την δεκαετία των πολέμων (1990), η Δύση υποστήριξε την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την αποδυνάμωση της Σερβίας. Η Γερμανία δημιουργούσε προπύργια στη Σλοβενία και Κροατία. Οι ΗΠΑ μείωναν τη ρωσική επιρροή. Η Ρωσία στηριζόταν στη θρησκευτική και φυλετική συγγένεια με τους Σλάβους για να διατηρήσει την επιρροή στα Βαλκάνια. Η Τουρκία και οι αραβικές χώρες στήριζαν τους ομόθρησκους.

Την πρώτη δεκαετία του 2000, η Ε.Ε. άρχισε να διαμορφώνει το δόγμα ενσωμάτωσης των Βαλκανίων στην Ευρώπη (διακήρυξη Θεσσαλονίκης 2003). Ήταν η δεκαετία των υποσχέσεων.

Την δεύτερη δεκαετία του 2000, οι υποσχέσεις ξεχάστηκαν και άρχισε η οικονομική διείσδυση της Κίνας. Το 2018 ο επίτροπος της Ε.Ε. Johannes Hahn, μίλησε πρώτη φορά για «δούρειο ίππο» που μπορεί να υπονομεύσει την Ε.Ε. εσωτερικά. Ήταν η δεκαετία των οικονομικών εσωτερικών ευρωπαϊκών προβλημάτων και της εσωστρέφειας.

Οι κινεζικές επενδύσεις έγιναν σε υποδομές μεταφορών (εκσυγχρονισμός σιδηροδρομικής γραμμής Βελιγραδίου-Βουδαπέστης), οδικών αξόνων (στη Σερβία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία), διαχείριση αεροδρομίου Τιράνων, πετρελαιοπηγές Αλβανίας, ορυχεία χαλκού και άνθρακα στη Σερβία. Δηλαδή, εκεί όπου οι ευρωπαίοι είναι απόντες ή οι γραφειοκρατικές τους διαδικασίες καθυστερούν να εκταμιεύσουν τα 9 δις ευρώ που έχουν υποσχεθεί. Η Κίνα έχει αγοράσει 40 λιμάνια, παγκόσμια. Εκεί που οι άλλοι πάνε επιθετικά και συγκρουσιακά, η Κίνα κάνει κυκλωτικές κινήσεις με την εμπορική συνεργασία.

Η Ρωσία την δεκαετία του ’90 είχε σαν πρώτη προτεραιότητα τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τις βορειοευρωπαϊκές χώρες και θεώρησε τις σχέσεις με τα Βαλκάνια δεύτερης προτεραιότητας (second range area).

Την δεκαετία του 2000, επικράτησε το δόγμα Πριμακόφ:

– Δεν είναι αποδεκτός ένας μονοπολικός (αμερικανικός) κόσμος.

– Η Ρωσία επιδιώκει να αντισταθμίσει την αμερικανική δύναμη με μια συμμαχία πολυπολική.

– Η Ρωσία έχει την πρώτη θέση στη περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

– Η Ρωσία αντιτίθεται στην επέκταση του ΝΑΤΟ.

Τα επόμενα χρόνια η επέμβαση στη Γεωργία (2008) και ακολούθως στην Κριμαία (2014) και Συρία (2015) έδειξαν μια παραλλαγή του δόγματος αυτού που είχε σαν κύριο πυλώνα την ήπια ισχύ σε συνδυασμό με χρήση στρατιωτικής βίας (δόγμα αρχιστρατήγου Γκερασίμοφ).

Όμως, η Ρωσία έδειξε ότι δεν επεμβαίνει για να σώσει ή να ενισχύσει σημαντικά χώρες που ταλαντεύονται στις συμμαχίες τους. Στη Σερβία έστειλε το 2019 μόνο δύο αεροσκάφη MIG-29 και κάποιο παλαιό υλικό στρατού ξηράς. Πρόσφατα, επενέβη διπλωματικά για την κατάπαυση των εχθροπραξιών στο Ναγκόρνο-Καρμπάχ αφού όμως η φιλοδυτική κυβέρνηση της Αρμενίας είχε ηττηθεί.

Το κενό στο σερβικό οπλοστάσιο έρχονται να συμπληρώσουν η Κίνα και η Γαλλία με κάποια αντιαεροπορικά συστήματα. Στην ενέργεια η ρωσική Gazpronieft και η Lukoil ελέγχουν τα πετρελαιοειδή στη Σερβία και Βουλγαρία. Στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας έχουν δοθεί ρωσικά δάνεια. Επίσης στο Μαυροβούνιο έχουν αγορασθεί πολλές παραλιακές εκτάσεις.

Στην Τουρκία μετά την αποχώρηση από την πρωθυπουργία του Αχμέτ Νταβούτογλου το 2016, εγκαταλείφθηκε η βαλκανική προσέγγιση. Ήταν η εποχή σταθεροποίησης του καθεστώτος Ερντογάν. Μετά το πραξικόπημα τα τουρκικά σχολεία του Γκιουλέν στα δυτικά Βαλκάνια σταμάτησαν τη λειτουργία τους, διακόπηκε η τουρκική επιρροή αλλά και η ροή πληροφοριών από την περιοχή. Όμως οι εμπορικές συναλλαγές ανέβηκαν από 3 δις δολ. το 2016 σε 10 δις το 2020. Η πανδημία ήταν η ευκαιρία για αποστολή τουρκικής φαρμακευτικής βοήθειας στα Βαλκάνια. Η Τουρκία δεν φτιάχνει πλέον μόνο τζαμιά αλλά έχει αρχίσει συνομιλίες για πωλήσεις στρατιωτικού υλικού. Η καθυστέρηση της Ε.Ε. στην ένταξη των χωρών και η άρνηση πώλησης δυτικών όπλων την ευνοεί.

Η πολιτική με τη μεγαλύτερη επιρροή στους πληθυσμούς ήταν αυτή των εμβολίων (vaccine diplomacy) την οποία εφάρμοσαν εκτεταμένα η Κίνα και η Ρωσία στη περιοχή. Όταν η Ε.Ε. δεν έβρισκε εμβόλια για τους δικούς της πολίτες οι δυο αυτές χώρες ήταν στα Βαλκάνια.

Η νέα γερμανική κυβέρνηση φαίνεται ότι θα επιδιώξει συντομότερα την ένταξη των χωρών στην Ε.Ε. αν πειστεί και η γαλλική πλευρά, κάτι όχι τόσο εύκολο. Και το SPD και οι Πράσινοι που μάλλον θα αναλάβουν το γερμανικό ΥΠΕΞ είναι πιο φιλονατοϊκοί από την Μέρκελ και υπέρ της ταχύτερης ένταξης της περιοχής στους φιλοδυτικούς θεσμούς.

Συμπέρασμα: Στα δυτικά Βαλκάνια οι Γερμανοί αναζητούν ζωτικό χώρο, οι Αμερικανοί προσπαθούν να περικυκλώσουν τη Ρωσία, οι Ρώσοι επιδιώκουν να διατηρήσουν την επιρροή στη σερβική περιοχή, οι Κινέζοι προσβλέπουν στην επέκταση της ζώνης του μεταξιού για να προσεγγίσουν τις αγορές της κεντρικής Ευρώπης, η Τουρκία θέλει να πλησιάσει τους ομόθρησκους αλλά και να περιορίσει την όποια ρωσική και ελληνική επιρροή, οι αραβικές χώρες ομοίως τους ομόθρησκους αλλά και τις αγορές, η ελληνική κυβέρνηση κοιτάζει τους υπόλοιπους και προσπαθεί να βρει κάποιο κενό. Δηλαδή, καλά ξεμπερδέματα…

Η σύντομη ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. θα συμβάλλει στην ευρύτερη σταθερότητα της περιοχής αρκεί να μη γίνουν άλλη μια φορά πεδίο βίαιης επίλυσης ξένων διαφορών.

* Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ και υποστράτηγος ε.α.

Πηγή: iEidiseis.gr

Διαφήμιση

Κοινοποιήστε:

Διαφήμιση

Δημοφιλή

Διαφήμιση

Περισσότερα Νέα

Μητσοτάκης: Μετά το 3ήμερο της φθοράς στη Βουλή ανακοίνωσε κατώτατο μισθό 830 €, καθαρά 706

Στα 830 ευρώ μικτά από 780 σήμερα αυξάνεται από την 1η Απριλίου ο κατώτατος...

Υπόθεση Κολωνού: Ένοχος ο Μίχος για τα κακουργήματα – Αθώα η μητέρα της 12χρονης

Ένοχο για βιασμό κατά πλειοψηφία έκρινε το Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο τον 55χρονο...

Μέση Ανατολή: Το Ισραήλ βομβαρδίζει τη Τζαμπάλια και το Χαλέπι της Συρίας

Το Ισραήλ επεκτείνει τη «νεκρή ζώνη» στη Γάζα, παράλληλα με...

Βαθιά τραυματισμένος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τίποτα δεν είναι ίδιο πλέον όπως πριν

*Γράφει ο Βασίλης Σκουρής - Ερώτημα είναι πλέον ακόμα...
Διαφήμιση