Συνέντευξη στο ieidiseis.gr και τον Βασίλη Σκουρή.
Να ακουστούν οι θέσεις της αριστεράς για το Σύμφωνο Σταθερότητας και να μην περιοριστεί η συζήτηση στις γνωστές νεοφιλελεύθερες κορώνες των οπαδών της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ζητά η Ζωρζέττα Λάλη, μέλος του think tank του Αλέξη Τσίπρα, τέως ανώτερο στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Είτε βρισκόμαστε σε ύφεση είτε σε περίοδο ανάπτυξης, το Σύμφωνο προβλέπει την ίδια πολιτική λιτότητας. Για τους λόγους αυτούς τολμώ να πω ότι στα είκοσι χρόνια που υπάρχει το ευρώ, όλες οι χώρες ,σε κάποια χρονική στιγμή η κάθε μια, το παραβίασαν, με πρώτες την Γερμανία (την εποχή της επανένωσης) και την Γαλλία, η οποία εξακολουθεί και δεν τηρεί τις προδιαγραφές του», αναφέρει μεταξύ άλλων, τονίζοντας: «Η θέση μας είναι ότι τόσο τα πλεονάσματα όσο και τα ελλείμματα δημιουργούν εξίσου ανισορροπίες , εφόσον είναι υπερβολικά».
Η Ζωρζέττα Λάλη μιλάει επίσης για το κορονοχρέος, το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος, τον κοινοτικό προϋπολογισμό, την περισσότερη δημοκρατία στην ευρωζώνη, αλλά και τις συμμαχίες που θα πρέπει να δημιουργηθούν στις Βρυξέλλες, ώστε να μην επιλεγούν και πάλι οι νεοφιλελεύθερες συνταγές.
Η συνέντευξη της Ζωρζέττας Λάλη έχει ως εξής:
Λιγότερο ή περισσότερo αργά η πανδημία οδεύει προς την αντιμετώπιση της. Οι συζητήσεις για την επόμενη μέρα έχουν ξεκινήσει. Ποιο κατά την γνώμη σας θα είναι το διακύβευμα;
Η πανδημία που άρχισε το 2020 βρήκε την Ευρώπη-και όλο τον πλανήτη ανέτοιμο να την αντιμετωπίσει. Χρειάστηκαν πρωτοφανή μέτρα αποκλεισμού και καραντίνας για να αποφύγουμε το χειρότερο. Τα μέτρα αυτά είχαν βέβαια τρομερά αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία, ανάγκασαν τα κράτη να δανειστούν για να στηρίξουν τις οικονομίες και τις κοινωνίες τους, και είχαν σαν συνέπεια να ανοίξει περαιτέρω η ψαλίδα μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγκάστηκε- θα έλεγα- να αναστείλει την εφαρμογή των κανόνων για το έλλειμμα και το χρέος και έκανε το πρωτοφανές βήμα να δανειστεί-με χαμηλά επιτόκια βεβαίως -στις διεθνείς αγορές ένα ποσό της τάξεως των 700 δισ ευρώ για να στηρίξει τις οικονομίες των κρατών μελών της.
Μετά το «άνοιγμα» αυτό στην δημοσιονομική πολιτική της οι συζητήσεις άρχισαν για το αν, με το τέλος της πανδημίας, θα επιστρέψουμε στις πολιτικές λιτότητας του Συμφώνου Σταθερότητας ή θα επανεξετάσουμε τους ίδιους τους κανόνες του με νέα ματιά, ώστε να τους προσαρμόσουμε στην σύγχρονη πραγματικότητα και τις ανάγκες της. Ποιες είναι αυτές; Είναι κυρίως ένα μεγαλόπνοο σχέδιο απεξάρτησης από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο και η δημιουργία μιας ανταγωνιστικής ψηφιακής Ευρώπης χωρίς αποκλεισμούς. Αν σε αυτά προσθέσετε την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, της παιδείας και της υγείας των Ευρωπαίων , γίνεται σαφές ότι απαιτούνται τεράστιοι χρηματικοί πόροι για την πραγματοποίηση τους.
Γίνεται επίσης αντιληπτό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως στα θέματα κλιματικής αλλαγής αλλά όχι μόνο, ότι ο ιδιωτικός τομέας ο οποίος έχει σαν σκοπό το κέρδος δεν μπορεί να αναλάβει επενδύσεις με κοινωφελή χαρακτήρα. Αυτές πρέπει να τις αναλάβει το κράτος. Οι δημόσιες αυτές επενδύσεις είναι αδύνατες όταν τα κράτη τελούν υπό την αίρεση των σημερινών, ασφυκτικών κανόνων του Σύμφωνο Σταθερότητας.
Η αδυναμία στον τομέα δημοσίων επενδύσεων δεν είναι το μόνο πρόβλημα του Συμφώνου Σταθερότητας. Εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες τους και κυρίως τις διαφορετικές κοινωνικές παραμέτρους (φτώχεια , ανεργία κλπ) των χωρών. Είτε βρισκόμαστε σε ύφεση είτε σε περίοδο ανάπτυξης, το Σύμφωνο προβλέπει την ίδια πολιτική λιτότητας. Για τους λόγους αυτούς τολμώ να πω ότι στα είκοσι χρόνια που υπάρχει το ευρώ, όλες οι χώρες, σε κάποια χρονική στιγμή η κάθε μια, το παραβίασαν, με πρώτες την Γερμανία (την εποχή της επανένωσης) και την Γαλλία, η οποία εξακολουθεί και δεν τηρεί τις προδιαγραφές του.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι χρειάζονται πραγματικές αλλαγές και όχι μόνο να κλείνει τα μάτια και να αφήνει τα Κράτη να κάνουν ό,τι θέλουν. Για τον σκοπό αυτό μια διαδικασία ανοικτής διαβούλευσης με τους πολίτες και τους θεσμικούς και μη παράγοντες με σκοπό να της γνωστοποιήσουν οι θέσεις της κοινής γνώμης στα Κράτη-μέλη. Στην διαβούλευση αυτή (11 συγκεκριμένες ερωτήσεις) απάντησε ο Αλέξης Τσιπρας στο τέλος Δεκέμβρη, θεωρώντας ότι υπάρχουν θέσεις της Αριστεράς στην Ευρώπη οι οποίες πρέπει να ακουστούν, για να μην περιοριστεί η συζήτηση στις γνωστές νεοφιλελεύθερες κορώνες των οπαδών της δημοσιονομικής πειθαρχίας.
Με τα ελλείμματα και με τα πλεονάσματα και με το δημόσιο χρέος δηλαδή τι πρέπει να γίνει;
Ο έλεγχος των ελλειμμάτων, πλεονασμάτων και δημόσιου χρέους είναι αναγκαίες διαδικασίες οι οποίες επιτρέπουν να λειτουργεί σωστά η οικονομική και νομισματική ένωση. Η θέση μας είναι ότι τόσο τα πλεονάσματα όσο και τα ελλείμματα δημιουργούν εξίσου ανισορροπίες, εφόσον είναι υπερβολικά. Οι τωρινοί κανόνες προβλέπουν διαδικασίες για την αντιμετώπιση και των δυο περιπτώσεων , μόνο όμως αυτές για υπερβολικό έλλειμμα εφαρμόζονται. Αυτό πρέπει στο μέλλον να αλλάξει.
Το άλλο που επίσης πρέπει να αλλάξει είναι ότι όλα τα Κράτη μέλη υπόκεινται στους ιδίους κανόνες ενώ θα έπρεπε να υπάρχει ειδικό δημοσιονομικό μονοπάτι για την κάθε χώρα ανάλογα με τις δομικές και διαχρονικές ιδιαιτερότητες της. Έτσι ο ετήσιος στόχος για τη μείωση των ελλειμμάτων πρέπει να λαμβάνει υπόψη την βιωσιμότητα του χρέους του, τον επιδιωκόμενο ρυθμό ανάπτυξης τις κοινωνικές παραμέτρους του, την ανεργία, τη φτώχια κλπ.
Η τρίτη αλλαγή αφορά την δημιουργία σταθεροποιητών οι οποίοι θα ενεργοποιούνται όταν είτε υπάρχουν συνθήκες γενικευμένης κρίσης, είτε όταν μια χώρα είναι σε οικονομική ανισορροπία. Τέτοιοι σταθεροποιητές για μας είναι πχ. ένα κοινό επίδομα ανεργίας, η το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.
Τέλος, τι είναι υπερβολικό έλλειμμα η υπερβολικό χρέος το οποίο θα πυροδοτεί την εφαρμογή στενού ελέγχου; Οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας βάζουν τον πήχη στο 3% του ΑΕΠ για το έλλειμμα και στο 60% για το χρέος. Είναι προφανές ότι οι αριθμοί αυτοί είναι ξεπερασμένοι και όχι μόνο λόγω πανδημίας. Το χρέος θα πρέπει στο μέλλον να κινείται στα επίπεδα που βρίσκεται τώρα για το σύνολο της ΕΕ, δηλαδή γύρω στο 100%.
Όσο για το έλλειμμα, δεν είναι τόσο το ποσοστό που έχει σημασία αλλά η δημιουργία ενός νέου «χρυσού κανόνα», ο οποίος θα προβλέπει ότι οι αναπτυξιακές επενδύσεις πρέπει να εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ελλείμματος. Ποιες είναι αυτές; Κατά την άποψη μας είναι όσες αφορούν την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την δημιουργία ψηφιακής οικονομίας ανταγωνιστικής και χωρίς αποκλεισμούς, τα εκπαιδευτικά συστήματα, και βέβαια σαν συνέπεια της πανδημίας, αναγκαία είναι και η ενίσχυση του υγειονομικού συστήματος των χωρών. Θα πρόσθετα, ειδικά για την Ελλάδα και για χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, και την διαχείριση του προσφυγικού και μεταναστευτικού θέματος και έκτακτα μέτρα για έντονα φυσικά φαινόμενα. Οι επενδύσεις αυτές πρέπει να συνεισφέρουν στους οικονομικούς στόχους της κάθε χώρας και να είναι εναρμονισμένοι με τους μεσο-μακροπρόθεσμους στόχους της ΕΕ. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχουν κριτήρια και έλεγχος από την Επιτροπή.
Και το δημόσιο και ιδιωτικό «κορονοχρέος» πως θα αντιμετωπιστεί;
Το δημόσιο χρέος είναι εξαιρετικά υψηλό. Την τριετία 2019-2021 περάσαμε από πλεόνασμα +1,1% σε έλλειμμα 7,3% και από 180,5% του ΑΕΠ χρέος σε 196%, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Μεσολάβησε βεβαίως η πανδημία αλλά παρόλα αυτά… Η μείωση του δημοσίου χρέους είναι υπό τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θα πρέπει λοιπόν σε συνεννόηση μαζί της να προβλεφθεί μια ρεαλιστική και σταδιακή μείωσή του. Στις προτάσεις στις οποίες αναφέρθηκα προηγουμένως, τονίζουμε την ανάγκη να έχει κάθε χώρα διάλογο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να σχεδιαστεί ένα βιώσιμο δημοσιονομικό «μονοπάτι» , το οποίο θα λαμβάνει υπόψη του τις ειδικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της κάθε χώρας.
Το ιδιωτικό χρέος είναι αυτό που έχει τις δυσμενέστερες επιπτώσεις στην κοινωνία. Η Ελλάδα πέρασε από ύφεση 8,2% το 2020( τρίτη χειρότερη θέση στην ΕΕ). Ο Σύριζα-ΠΣ έκανε συγκεκριμένες προτάσεις για το πως θα βοηθηθούν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις προκειμένου να υπάρξει μια βιώσιμη επανεκκίνηση της οικονομίας.
Σε αυτό το πρόβλημα, έκανε μια σειρά προτάσεων που περιλαμβάνουν μέτρα ρευστότητας προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ένα νέο πτωχευτικό κώδικα που θα εγγυάται την προστασία της α΄ κατοικίας. Πρόκειται, με λίγα λόγια, για μέτρα που αποβλέπουν στη στήριξη της μεσαίας τάξης που χτυπήθηκε περισσότερο από την πανδημία και απαρτίζεται από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους αυτό-απασχολούμενους, τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το χρέος των πολιτών προς το Δημόσιο , να πω ότι ο Σύριζα-ΠΣ προτείνει ένα μόνιμο ολιστικό πλαίσιο διαχείρισης τους με, κατά περίπτωση, κούρεμα των τόκων και προσαυξήσεων, διαγραφή μέρους της βασικής οφειλής η αποπληρωμή του σε 120 δόσεις.
Τα χρέη ιδιωτών προς τράπεζες ανήρθαν στα 10δις με την πανδημία .Θα πρέπει και αυτές να συμβάλλουν στην ελάφρυνση του χρέους αυτού μέσω τραπεζικού δανεισμού η και ενεργοποίηση του θεσμού των μικροχρηματοδοτήσεων. Και πάλι κατά περίπτωση με αναστολή τοκοφόρας, πληρωμή μέρους του χρέους και διαγραφή του υπολοίπου, επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής κλπ. Είναι προφανές ότι στις περιπτώσεις αυτές θα χρειαστούν κίνητρα /στήριξη προς τις τράπεζες.
Τα χρέη των επιχειρήσεων μπορούν να ελαφρυνθούν πχ με μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων και ενεργοποίηση του θεσμού των μικροχρηματοδοτήσεων.
Ο κοινοτικός προϋπολογισμός που ως προς το μέγεθος του αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ των χωρών μελών, μπορεί να παραμείνει στα ίδια επίπεδα;
Έχετε δίκιο ότι το μέγεθος του κοινοτικού προϋπολογισμού αποτελεί, κάθε 7 χρόνια, μια μείζονα διαπραγμάτευση ανάμεσα στα κράτη μέλη.
Για την περίοδο 2021-2027, λόγω πανδημίας και παρά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασίλειου, ανέρχεται στο 1,19% του ΑΕΠ όλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή σε 1,824 δισεκατομμύρια ευρώ. Αποτελεί αύξηση σε σχέση με την περίοδο 2014-2020 όπου ήταν λίγο πάνω από το 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.
Πέρα όμως από την αύξηση του προϋπολογισμού, η μεγάλη καινοτομία -πολιτική θα την χαρακτήριζα, πέρα από οικονομική- είναι ότι για πρώτη φορά η ΕΕ δανείζεται στις διεθνείς αγορές , σημαντικά ποσά με τα χαμηλότερα επιτόκια για να δανείσει η να επιδοτήσει με τη σειρά της όλα τα Κράτη μέλη της. Είναι το πρόγραμμα Next Generation Europe, το οποίο στοχεύει στο να βοηθήσει την ανάκαμψη των οικονομιών .
Συμφωνώ μαζί σας όμως ότι παρόλη την αύξηση , ο υπάρχον προϋπολογισμός δεν ανταποκρίνεται στις μακροπρόθεσμες ανάγκες και πολιτικές της ΕΕ ,ιδίως στη μετάβαση στην πράσινη και στην ψηφιακή οικονομία . Θα πρέπει η πρακτική του δανεισμού της ΕΕ για λογαριασμό των χωρών, να γίνει κάτι μόνιμο και όχι εξαιρετικό και προσωρινό όπως είναι τώρα. Η προϋπόθεση βέβαια είναι ότι το Πρόγραμμα Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) θα πετύχει τους στόχους του.
Η ιστορία έδειξε ότι παρά τις γκρίνιες και τις διάφορες μεταξύ των καθαρών πληρωτών και των καθαρών ληπτών, όταν υπάρχει πραγματική τεκμηριωμένη ανάγκη, τα κράτη μέλη βάζουν το χέρι στην τσέπη και πληρώνουν. Ελπίζω ότι αυτό θα συμβεί και στο μέλλον .
Τι εννοείτε με περισσότερη δημοκρατία στην Ευρωζώνη;
Η δημοκρατία σε ευρωπαϊκό επίπεδο χαρακτηρίζεται κυρίως από τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από την λογοδοσία των οργάνων που αποφασίζουν και από την διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων. Και στα τρία αυτά χαρακτηριστικά η Οικονομική διακυβέρνηση και η ΟΝΕ (Οικονομική και Νομισματική Πολιτική)στο σύνολό της υστερεί δραματικά. Το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο δεν έχει καμιά αρμοδιότητα. Συναποφασίζει με το Συμβούλιο Υπουργών σχεδόν τα πάντα, εκτός από τα θέματα λειτουργίας της ΟΝΕ. Τα Κράτη μέλη όταν σχεδίασαν το ευρώ θεώρησαν ότι όλη η λειτουργία του είναι περισσότερο θέμα τεχνοκρατών και όχι πολιτικών , εκτός βέβαια από τους Υπουργούς Οικονομικών των κρατών, δηλαδή το Eurogroup (ΕG). Έτσι, η κοινωνία των πολιτών και οι λαοί της Ευρώπης, όπως συνήθως εκφράζουν την βούληση τους μέσα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεν έχουν κανένα λόγο. Για να κάνω πιο αντιληπτό τι σημαίνει αυτό, κατά την Ελληνική κρίση χρέους, το ΕΚ δεν είχε λόγο, ούτε καν ρωτήθηκε η γνώμη του, πχ. στο αν θα πρέπει να ανακατευτεί το ΔΝΤ στα ευρωπαϊκά οικονομικά θέματα η εάν θα πρέπει και με ποιους όρους να τεθεί η Ελλάδα υπό την επιτροπεία της Τρόικας.
Αντίθετα, τίποτε από τα παραπάνω δεν έγινε χωρίς να ερωτηθεί το Γερμανικό Κοινοβούλιο το οποίο αποφάσιζε προτού δοθεί κάθε ένα ευρώ που έπαιρνε η χώρα μας. Είναι κατανοητό ότι στην δύσκολη οικονομική συγκυρία που βρισκόταν η χώρα μας δεν μπορούσε η Βουλή των Ελλήνων να αντιτάξει ό,τι θα ήθελε στους δανειστές μας. Ίσως όμως τα πράγματα να ήταν διαφορετικά αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε λόγο. Είμαι σίγουρη ότι θα μπορούσε πχ να ζητήσει να ληφθεί υπόψη η κοινωνική ανέχεια και η δεινή ανεργία πριν ασκηθεί τέτοια σκληρή λιτότητα, που λύγισε την χώρα μας.
Για να μην μακρηγορήσω, δεν θα αναφερθώ στον τρόπο λειτουργίας και στην πλήρη αδιαφάνεια των αποφάσεων του ΕG,νομίζω ότι θα μπορούσατε να συμφωνήσετε μαζί μου ότι υπάρχει μια αναντιστοιχία ανάμεσα στις εξουσίες των διαφόρων θεσμών της ΕΕ ως προς την άσκηση οικονομικής πολιτικής .
Σε αυτήν την κατάσταση θέλουμε να απαντήσουμε ζητώντας περισσότερη δημοκρατία και λογοδοσία από τους θεσμούς σε ευρωπαϊκό επίπεδο προς τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ενίσχυση των εθνικών κοινοβουλίων ώστε να μπορεί να εκφράζεται πιο ελεύθερα η βούληση των λαών. Ο εκδημοκρατισμός της ευρωζώνης, στον οποίον αναφέρεται, σημαίνει περισσότερη διαφάνεια στην λήψη αποφάσεων, δηλαδή διαφορετικό τρόπο λειτουργίας του Eurogroup και του Συμβουλίου Υπουργών και ρόλου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπως αυτόν που έχει σε όλες τις άλλες πολιτικές για να μπορούν να ασκούν δημοκρατικό έλεγχο στα ευρωπαϊκά όργανα. Τίποτα δεν εμποδίζει τα εθνικά Κοινοβούλια να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γερμανίας και της Ολλανδίας και να θεσπίσουν διαδικασίες που τους επιτρέπουν να έχουν λόγο στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα.
Όσο για την γνώμη των πολιτών, ευτυχώς η ΕΕ η ιδία ,έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι χωρίς την δέσμευση των πολιτών πίσω από την ευρωπαϊκή ιδέα , πρόοδος δεν υπάρχει και συμφωνώ απολύτως με την θέση αυτή.
Είστε αισιόδοξη για την ανταπόκριση των Βρυξελλών στα όσα προτείνετε? Μπορεί η σημερινή ηγεσία, με τον σημερινό τρόπο λειτουργίας να δεχθεί τέτοιες απόψεις η χρειάζονται αλλαγές στο μοντέλο ηγεσίας και ποιες;
Νομίζω ότι οι ηγεσίες των χωρών της ΕΕ έχουν συνείδηση ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν ανταποκρίνεται στην σημερινή πραγματικότητα. Το ερώτημα είναι αν θα βρουν την αναγκαία συμφωνία για να το αλλάξουν η αν θα το αφήσουν όπως έχει κλείνοντας τα μάτια στις παραβιάσεις των κανόνων του, όπως συνέβη για μεγάλο χρονικό διάστημα τα 20 τελευταία χρόνια.
Η Επιτροπή σίγουρα θέλει να το αναμορφώσει και πολλές φωνές την στηρίζουν, είτε προέρχονται από την Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία οι οποίες έχουν τεθεί υπέρ μιας αλλαγής, είτε από τις νέο-εκλεγμένες κυβερνήσεις της Γερμανίας η της Ολλανδίας οι οποίες σηματοδοτούν «ανοίγματα» προς μια πολιτική ανάπτυξης και όχι λιτότητας. Ταυτόχρονα η Αυστρία φαίνεται να ηγείται της ομάδας όσων θέλουν να επιστρέψουν στην προηγουμένη κατάσταση.
Άλλωστε απόκειται σε κάθε πολιτική δύναμη που θέλει να φέρει αλλαγές να τις στηρίξει μέσα από ένα πλατύ, πανευρωπαϊκό δίκτυο συμμαχιών ανάμεσα σε πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς που εμφορούνται από τις ίδιες αντιλήψεις. Δηλαδή προοδευτικές δυνάμεις που θα θέτουν ως πρωτεύοντα κριτήρια την κοινωνική συνοχή και την οικονομική βιωσιμότητα και όχι μόνο τη δημοσιονομική σταθερότητα. Πάνω σε αυτή τη βάση και με εφαλτήριο τις πολιτικές συμμαχίες πρέπει να οικοδομηθεί η συναίνεση στην Βρυξέλλες. Θεωρώ ότι ήδη έχουν αρχίσει αυτές οι διεργασίες με τις προτάσεις Μακρόν- Ντράγκι και τις θέσεις του Επίτροπου Τζεντιλόνι . Στην περίπτωση της Ελλάδας, ένα διαχρονικό μοτίβο σε αυτή τη συζήτηση είναι η ανάγκη σφυρηλάτησης συμμαχιών με τις όμορες χώρες του Νότου σε πολλούς κρίσιμους τομείς.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι απαραίτητο να τοποθετηθεί και η σύγχρονη Αριστερά και γι΄ αυτό έχουν ιδιαίτερη σημασία οι προτάσεις του Αλέξη Τσίπρα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οποίες στηρίζονται και στην πολύτιμη εμπειρία του Σύριζα από την διακυβέρνηση τα χρόνια 2015-2019. Τηρούν, νομίζω, την σωστή ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη να υπάρχουν όρια και έλεγχοι με ένα νέο πλαίσιο κανόνων και στην ανάγκη να λαμβάνεται υπόψη η συγκεκριμένη κατάσταση κάθε χώρας. Κυρίως όμως εγγυώνται τον δρόμο για ανάπτυξη, κοινωνική δικαιοσύνη και ευημερία.