Τη «Μαύρη Βίβλο» της κυβέρνησης για τη διαχείριση της πανδημίας, που θα παρουσιάσει προσεχώς ο ΣΥΡΙΖΑ, περιγράφει με συνέντευξή του στο iEidiseis.gr και στον Βασίλη Σκουρή, ο Ανδρέας Ξανθός, δυο χρόνια μετά το πρώτο κρούσμα που εμφανίστηκε σαν σήμερα στη χώρα μας.
«Η χώρα βρίσκεται στη χειρότερή θέση της Δυτικής Ευρώπης στους «σκληρούς» επιδημιολογικούς δείκτες, το Δημόσιο Σύστημα Υγείας είναι πλήρως αποδιοργανωμένο, με λιγότερο και εξουθενωμένο προσωπικό (λείπουν πάνω από 10.000 εργαζόμενοι σε σύγκριση με πριν από ένα χρόνο), η πλεονάζουσα θνησιμότητα από μη covid νοσήματα έχει αυξηθεί, το ποσοστό των ακάλυπτων υγειονομικών αναγκών έχει τριπλασιαστεί (από 8% το 2019σε 24% το 2021) και οι ανισότητες στη φροντίδα υγείας είναι κραυγαλέες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρώην υπουργός Υγείας. .
Ο Ανδρέας Ξανθός, μάλιστα, επισημαίνει πως η Επιτροπή Εμπειρογνωμώνων υπό τον Σωτήρη Τσιόδρα εργαλειοποιήθηκε από τον κ. Μητσοτάκη, ενώ τη μόνη ευθύνη που της αποδίδει είναι πως αποδέχθηκαν συλλογικά αυτή την «εργαλειοποίηση». «Δεν απαίτησαν να υπάρχει διαφάνεια, να είναι ανοικτά στην επιστημονική κοινότητα τα επιδημιολογικά δεδομένα, να δημοσιοποιείται το επιστημονικό σκεπτικό των αποφάσεων των Επιτροπών, δεν φρόντισαν να είναι διακριτά τα όρια Επιστήμης και Πολιτικής», αναφέρει, ενώ τονίζει πως σήμερα «έχουμε φτάσει στο σημείο να έχει στην πραγματικότητα το Μαξίμου την ευθύνη της επιδημιολογικής επιτήρησης και της διαχείρισης της πανδημίας».
Ο πρώην υπουργός Υγείας μιλάει για τους λόγους που η κυβέρνηση απειλεί με απόλυση τους ανεμβολίαστους υγειονομικούς την 31η Μαρτίου, για το πού υστέρησε ο ΣΥΡΙΖΑ στη διαχείριση της πανδημίας, αλλά και στις προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το νέο ΕΣΥ.
Δυο χρόνια μετά το πρώτο κρούσμα στη χώρα μας. Θα μπορούσατε να μας κάνετε έναν πρώτο απολογισμό της κυβέρνησης το διάστημα αυτό;
Δυο χρόνια μετά τη έναρξη της πανδημίας, η χώρα βρίσκεται στη χειρότερή θέση της Δυτικής Ευρώπης στους «σκληρούς» επιδημιολογικούς δείκτες, το Δημόσιο Σύστημα Υγείας είναι πλήρως αποδιοργανωμένο, με λιγότερο και εξουθενωμένο προσωπικό (λείπουν πάνω από 10.000 εργαζόμενοι σε σύγκριση με πριν από ένα χρόνο), η πλεονάζουσα θνησιμότητα από μη covid νοσήματα έχει αυξηθεί, το ποσοστό των ακάλυπτων υγειονομικών αναγκών έχει τριπλασιαστεί (από 8% το 2019σε 24% το 2021) και οι ανισότητες στη φροντίδα υγείας είναι κραυγαλέες. Αυτή είναι μια εικόνα πλήρους αποτυχίας στη διαχείριση και το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται ούτε να διερευνήσει τα αίτια της (και ειδικά την παράδοξα υψηλή θνησιμότητα) , ούτε να προχωρήσει στις αναγκαίες διορθωτικές παρεμβάσεις στο ΕΣΥ και στις υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας. Οι εγκληματικές πολιτικές ευθύνες των κυβερνώντων για την υγειονομική τραγωδία , τους αποτρέψιμους θανάτους και την ολοσχερή λειτουργική κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας , είναι τεράστιες και αδιαμφισβήτητες. Θα τις αναδείξουμε με πολύ τεκμηριωμένο τρόπο στη «Μαύρη Βίβλο για την πανδημία» που ετοιμάζουμε .
Και η Επιστημονική Επιτροπή υπό τον κ. Τσιόδρα; Πού έκανε λάθη; (Και δεν αναφερόμαστε σε επιστημονικά)…
Το μείζον πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση και προσωπικά ο κ. Μητσοτάκης «χρησιμοποίησαν» τους ειδικούς , ζητούσαν από τις επιστημονικές επιτροπές να γνωμοδοτούν επί προειλημμένων πολιτικών αποφάσεων, αγνοούσαν τις προειδοποιήσεις τους όταν δεν βόλευε το κυβερνητικό αφήγημα για γρήγορο «τέλος της πανδημίας» και επιστροφή στην κανονικότητα. Το λάθος των ειδικών είναι ότι αποδέχθηκαν συλλογικά αυτή την «εργαλειοποίηση», δεν απαίτησαν να υπάρχει διαφάνεια, να είναι ανοικτά στην επιστημονική κοινότητα τα επιδημιολογικά δεδομένα, να δημοσιοποιείται το επιστημονικό σκεπτικό των αποφάσεων των Επιτροπών, δεν φρόντισαν να είναι διακριτά τα όρια Επιστήμης και Πολιτικής . Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο να έχει στην πραγματικότητα το Μαξίμου την ευθύνη της επιδημιολογικής επιτήρησης και της διαχείρισης της πανδημίας. Αυτό είναι στρέβλωση που προσβάλλει, προκαλεί και δεν αρμόζει σε ευρωπαϊκή χώρα. Και επιδεινώνει την κρίση αξιοπιστίας της Πολιτείας και των θεσμών της.
Ο ΣΥΡΙΖΑ το διάστημα αυτό; Πού υστέρησε; Τι μπορούσε να κάνει καλύτερα;
Είχαμε μια αναγνωρισμένη από όλους δυσκολία, σε συνθήκες περιορισμών και υποχώρησης της κοινωνικής και πολιτικής δράσης, να κάνουμε διακριτή και αναγνωρίσιμη τη δική μας εναλλακτική πρόταση για μια πιο αποτελεσματική υγειονομική πολιτική . Να συγκρουστούμε στα στρατηγικά ζητήματα , στο ρόλο του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, στη γραμμή της καθολικής κάλυψης υγείας , στην εξάλειψη των ανισοτήτων , στην «απελευθέρωση» της πατέντας των εμβολίων . Κρατήσαμε ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας με το ΕΣΥ και τους ανθρώπους του , αναδείξαμε επαρκώς τα προβλήματα , τα λάθη , τις ιδεοληψίες και τις ιδιοτέλειες της κυβέρνησης, αλλά δεν επικοινωνήσαμε και δεν διαβουλευτήκαμε ευρύτερα με την κοινωνία, το καινοτόμο και προοδευτικό πρόγραμμα υγείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την μετά-covid εποχή που πριν από ένα χρόνο παρουσίασε ο Αλέξης Τσίπρας . Και σήμερα που είναι οφθαλμοφανές το σχέδιο απαξίωσης και ιδιωτικοποίησης του ΕΣΥ, δεν έχουμε καταφέρει να παίξουμε προωθητικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός ισχυρού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου για την υπεράσπιση της δημόσιας περίθαλψης .
Και την επόμενη μέρα της πανδημίας; Πώς κρίνετε τις έως τώρα ανακοινώσεις της κυβέρνησης για το νέο ΕΣΥ: Νοσοκομεία μπορεί να κλείσουν;
Ο Υπουργός Υγείας κ.Πλεύρης με τη γνωστή «μεροληψία» του υπέρ του ιδιωτικού τομέα, μιλά πολύ καθαρά για νέο ΕΣΥ με αλλαγή νομικού καθεστώτος στα νοσοκομεία (από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ) και ανατροπή των εργασιακών σχέσεων των γιατρών (κατάργηση της πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης), καθώς και για νέο υγειονομικό χάρτη που θα περιλαμβάνει συγχωνεύσεις ή και κλείσιμο νοσοκομείων της επαρχίας, η λειτουργία των οποίων θα κριθεί «ασύμφορη» . Αυτό προφανώς δεν είναι «παρακαταθήκη» από την πανδημία αλλά σχέδιο διάλυσης του ΕΣΥ και εξυπηρέτησης επιχειρηματικών συμφερόντων στο χώρο της Υγείας. Το ίδιο ισχύει και για την ΠΦΥ. Αντί για ενίσχυση των δημόσιων δομών και ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης που δρομολόγησε ο ΣΥΡΙΖΑ (ΤΟΜΥ, οικογενειακός γιατρός, ομάδα υγείας , κοινοτική φροντίδα), προωθούνται ΣΔΙΤ και περισσότερες ευκαιρίες στην ιδιωτική αγορά υγείας . Επειδή όμως η αγορά και οι επιχειρηματίες υγείας ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος και όχι για τη Δημόσια Υγεία , είναι στα χέρια των υγειονομικών , των ασθενών και των τοπικών κοινωνιών η αποτροπή μιας τέτοιας «ανθυγιεινής» εξέλιξης .
Οι δικές σας προτάσεις; Πού πρέπει να δοθεί βάρος και προτεραιότητα;
Όπως είναι γνωστό , πλέον δεν μιλάμε μόνο για πανδημία , αλλά για συνδημία . Δηλαδή για τη συνύπαρξη υγειονομικής και ταυτόχρονα οικονομικής-κοινωνικής κρίσης που δημιουργεί νέες ανισότητες ( ενεργειακή φτώχεια , ακρίβεια , δυσκολία πρόσβασης σε βασικά καταναλωτικά αγαθά) . Άρα για την αντιμετώπιση της συνδημίας δεν αρκούν μόνο υγειονομικά μέτρα, αλλά και μέτρα στήριξης της εργασίας , του εισοδήματος και της κοινωνικής συνοχής . Τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης είναι προβληματικά σε όλα τα επίπεδα . Και ο λόγος είναι ότι δεν πιστεύει στο ΕΣΥ , στο ισχυρό Κοινωνικό Κράτος και στον κρατικό παρεμβατισμό στην αγορά . Χρειάζεται επίσης μια νέα υγειονομική στρατηγική στη νέα φάση της κυριαρχίας της μετάλλαξης Όμικρον : αποτελεσματικός έλεγχος της διασποράς στην κοινότητα, καλή επιδημιολογική επιτήρηση , έγκαιρη διάγνωση και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων με συνταγογράφηση και αποζημίωση των τεστ από τον ΕΟΠΥΥ , αναβαθμισμένη προνοσοκομειακή διαχείριση και κατ’οίκον παρακολούθηση ασθενών, αποσυμπίεση του ΕΣΥ με πιο ενεργό εμπλοκή των μεγάλων ιδιωτικών κλινικών και των στρατιωτικών νοσοκομείων και , φυσικά, επιτάχυνση των εμβολιασμών με μέτρα πειθούς και όχι επιβολής. Περισσότερο απ’όλα όμως , απαιτείται ενδυνάμωση του ΕΣΥ και του ανθρώπινου δυναμικού του. Με θεσμοθέτηση μηχανισμού αυτόματης αναπλήρωσης των κενών λόγω συνταξιοδότησης , διασφάλιση της μόνιμης εργασιακής προοπτικής των συμβασιούχων, 15.000 μόνιμες προσλήψεις σε βάθος 3ετίας και στοχευμένη ενίσχυση κρίσιμων τομέων του ΕΣΥ (ΠΦΥ, ΤΕΠ, Κλινικές Λοιμώξεων , ΜΕΘ, Αποθεραπεία-Αποκατάσταση, Ψυχική Υγεία) και των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας . Και , κυρίως, με σοβαρή αναβάθμιση των αποδοχών των ιατρικού και λοιπού προσωπικού, καθώς και με δέσμη κινήτρων για προσέλκυση γιατρών σε άγονες περιοχές και σε ειδικότητες που είναι σε έλλειψη . Αν δεν γίνουν όλα τα παραπάνω συγκροτημένα και συνδυαστικά , η κρίση στελέχωσης του ΕΣΥ θα επιδεινώνεται , οι παραιτήσεις γιατρών από τα νοσοκομεία θα αυξάνονται και το braindrainθα ενισχύεται .
Με τους ανεμβολίαστους του ΕΣΥ που απειλούνται με απόλυση στις 31 Μαρτίου, τι λύση μπορεί να βρεθεί;
Η εμμονή του Υπουργείου Υγείας στη γραμμή του τιμωρητισμού και της οριστικής απόλυσης των ανεμβολίαστων εργαζομένων του ΕΣΥ, δεν έχει καμιά σχέση με την προστασία της Δημόσιας Υγείας. Είναι μια επιλογή κυρίως πολιτικού χαρακτήρα , μη αναλογική σε σχέση με το προσδοκώμενο υγειονομικό όφελος, κοινωνικά άδικη και αυταρχική, που θα επιδεινώσει το εργασιακό κλίμα στο ΕΣΥ , θα στερήσει πολύτιμο και έμπειρο προσωπικό από τα νοσοκομεία και τις υπόλοιπες δομές υγείας, θα οδηγήσει ανθρώπους στην ανεργία και στη φτώχεια και θα αποδιοργανώσει με μη αναστρέψιμο τρόπο το «πληγωμένο», από την πανδημία και την κυβερνητική απαξίωση, Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Η λύση είναι η επιστροφή των εργαζόμενων αυτών στο ΕΣΥ με ενισχυμένους διαγνωστικούς ελέγχους και υψηλά standards υγειονομικής ασφάλειας. Και προφανώς η πολιτική στήριξη του αιτήματος της επιστροφής , δεν συνεπάγεται σε καμιά περίπτωση υιοθέτηση των επιχειρημάτων των αντιεμβολιαστών, όπως με θρασύτητα και τοξικότητα ισχυρίζεται ο Υπουργός Υγείας κ. Πλεύρης . Αντίθετα, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θεωρεί τον εμβολιασμό κατά της covid-19 όχι μόνο πράξη ατομικής προστασίας αλλά και πράξη κοινωνικής αλληλεγγύης απέναντι σε ευάλωτους συνανθρώπους μας. Έχουμε κάνει απολύτως καθαρό ότι δεν υπερασπιζόμαστε το “δικαίωμα” των υγειονομικών στο μη εμβολιασμό αλλά το καθολικό κοινωνικό δικαίωμα στην εργασία και στην αξιοπρεπή ζωή. Γιατί η Δημόσια Υγεία δεν μπορεί να προστατευθεί χωρίς κοινωνική συνοχή και Κράτος Δικαίου.
*Συνέντευξη του βουλευτή και πρώην υπουργού Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, στον Βασίλη Σκουρή